دانلود مقاله تأثیر کودهای بیولوژیک بر صفات مورفولوژیک، فیزیولوژیک و میزان اسانس گیاه دارویی ریحان (Ocimum basilicum L.) با word دارای 15 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد دانلود مقاله تأثیر کودهای بیولوژیک بر صفات مورفولوژیک، فیزیولوژیک و میزان اسانس گیاه دارویی ریحان (Ocimum basilicum L.) با word  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی دانلود مقاله تأثیر کودهای بیولوژیک بر صفات مورفولوژیک، فیزیولوژیک و میزان اسانس گیاه دارویی ریحان (Ocimum basilicum L.) با word،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن دانلود مقاله تأثیر کودهای بیولوژیک بر صفات مورفولوژیک، فیزیولوژیک و میزان اسانس گیاه دارویی ریحان (Ocimum basilicum L.) با word :

مقدمه

در حال حاضر یکسوم داروهای مورد استفاده بشـر را داروهای با منشأ گیاهی تشکیل میدهنـد. نیـاز روزافـزون کارخانههای داروسازی به ماده اولیه و لـزوم حفـظ منـابع

طبیعـی گیـاهی، اهمیـت مطالعـه روی کشـت و فـرآوری گیاهان دارویی و معطر را دوچندان نمودهاست (بقالیـان و نقدی بادی، .(1379

ریحان (Ocimum basilicum) گیـاه دارویـی و معطـر

47 تأثیر کودهای بیولوژیک بر صفات مورفولوژیک;

مهمی است که در سراسر دنیا کشـت مـی شـود. گیـاهی علفی، یکسـاله، معطـر و بـه ارتفـاع 20-60 سـانتی متـر است. منشأ آن شمال غرب هند، شـمال شـرق آفریقـا و آسیای میانه گزارش شـده اسـت ( Klimankova et al., .(2008 جنس Ocimum شـامل 30 گونـه اسـت کـه در میان آنها گونه O. basilicum مهمترین گونـه اقتصـادی بوده و امروزه تقریباً در تمام مناطق گرم و معتدل کشت

و کار مـی شـود. از ریحـان بـه عنـوان گیـاهی دارویـی، ادویه ای و همچنین به عنوان سبزی تازه استفاده می شـود

و کشــت آن در بیشــتر منــاطق کشــور رایــج اســت

(امیدبیگی، .(1379 ریحان یکی از گیاهـان مهـم متعلـق به خـانواده نعنـاع اسـت کـه در طـب سـنتی بـه عنـوان خلط آور، ضدنفخ، جهت تسـکین درد معـده، ضـدانگل، اشتهاآور و محرک و مؤثر در بهبود بیماریهـای ریـوی و سینه ای شناخته شده است .(Lima et al., 2004) اسانس ریحــان خاصــیت ضــدقارچی و باکتریــایی داشــته و دفع کننده حشرات است، که به طـور گسـترده در صـنایع غذایی، عطرسازی، فرآورده های دهانی و دندانی کـاربرد دارد (دادوند سراب و همکاران، .(1387

وجود مواد و عناصر غـذایی کـافی در خـاک، نقـش عمــده ای در عملکــرد ریحــان دارد (دادونــد ســراب و همکاران، .(1387 به منظـور افـزایش تولیـد محصـولات کشــاورزی در واحــد ســطح، بیشــتر تولیدکننــدگان بــه کودهای شیمیایی روی آورده انـد و تصـور آنهـا بـر ایـن است کـه هرچـه کـود بیشـتری مصـرف کننـد، عملکـرد بیشــتری خواهنــد داشــت. ایــن کودهــا در درازمــدت خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک ها را تخریب کرده و با کاهش نفوذپذیری در خاک، نفوذ ریشه گیاهان را دچـار مشکل ساخته و در نهایت کـاهش عملکـرد را بـه دنبـال

خواهند داشـت. از طـرف دیگـر باعـث کـاهش کیفیـت تولیدات کشاورزی و مشکلات زیست محیطی و آلودگی آب های زیرزمینی نیز می شوند .(Wu et al ., 2004)

عنصر نیتروژن، بخش اصلی بسیاری از ترکیـب هـای شیمیایی مانند پروتئین هـا و اسـیدهای نوکلئیـک بـوده و قسمتی از کلروفیل را نیز تشکیل می دهد و عنصری است که در بیشتر موارد، کاهش آن باعث کاهش رشد گیاهـان سبز می شود. نیتروژن به طور مـداوم توسـط فراینـدهایی مانند نیترات زدایی، فرسایش خاک و آبشویی از دسـترس گیاهان خارج می شود (اوجاقلو، .(1386

فسفر نیز بعد از نیتروژن مهمترین عنصر مـورد نیـاز برای تولید محصول اسـت. فسـفر در کلیـه فراینـدهای بیوشیمیایی، واکنش های انتقال انرژی، فتوسنتز و انتقـال خصوصیات ژنتیکی نقش دارد (حسـن زاده و همکـاران،

.(1386 مقــادیر زیــادی از فســفر موجــود در کودهــای شـیمیایی بعـد از ورود بـه خـاک، نـامحلول شـده و از دسترس گیاه خارج می شود. از طرف دیگر تحـرک ایـن عنصر در خاک بسیار کم است و نمی توانـد پاسـخگوی جذب سریع آن توسط گیاه باشد .(Wu et al ., 2004)

کودهـای بیولوژیـک از مـؤثرترین راهکارهـا جهـت تأمین این عناصر در سطح مطلوب هستند (حسـن زاده و همکاران، .(1386 امروزه با توجه بـه مشـکلاتی کـه بـه دنبال مصرف بی رویه کودهای شـیمیایی بوجـود آمـده، کاربرد کودهـای بیولوژیـک مـورد توجـه بیشـتری قـرار گرفتــه اســت. کودهــای بیولوژیــک بــه مجموعــه مــواد نگهدارنده با تعداد زیادی از یک یا چند میکروارگانیسم مفید خاک زی و یا فرآورده هـای متابولیـک آنهـا اطـلاق می شود که بیشتر به منظور تأمین عناصـر غـذایی مـورد نیاز گیاه و ایجـاد شـرایط فیزیکـی و شـیمیایی مناسـب

فصلنامه تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، جلد 28، شماره 1 75

خاک برای رشد و نمو گیاه مصرف مـی شـود. کودهـای زیستی به صورت مایـه تلقـیح زنـده بـرای مصـرف در خاک و یا مصرف همراه با بذر تولید مـی شـوند (صـالح راستین، 1380؛ حمیدی و همکاران، .(1385 اسـتفاده از منابع بیولوژیک به جای منابع شیمیایی، نقش مهمـی در باروری و حفظ فعالیت های بیولوژیـک خـاک، افـزایش کیفیت محصولات کشاورزی و سلامت اکوسیسـتم دارد

.(Zaidi et al., 2003)

نیتروکسین یکی از کودهای بیولوژیک می باشـد کـه حــاوی مــؤثرترین باکتریهــای تثبیــت کننــده نیتــروژن

(ازتوبـــــــاکتر (Azotobacter) و آزوســـــــپریلیوم

((Azospirillum) اســــت. ایــــن باکتریهــــا جــــزو میکروارگانیسم های همیـار بـا ریشـه هسـتند. همیـاری

(Associative) بین باکتریها و گیاهان، به معنـی ارتبـاط متقابل مفید بـین آنهـا، بـدون تشـکیل انـدام همزیسـتی

(Symbiosis) خــاص مــی باشــد. ایــن باکتریهــا، ازت موجود در اتمسفر را که به طـور مسـتقیم بـرای گیاهـان قابل استفاده نمی باشد، احیا کرده و به صورت آمونیم در اختیار گیاه قرار می دهند و انرژی مورد نیـاز بـرای ایـن فرایند را از ترشحات ریشه گیاه دریافت مـی کننـد. ایـن باکتریهای همیار علاوه بـر تثبیـت ازت بـا ترشـح مـواد محرک رشـد، افـزایش رشـد گیـاه را سـبب مـی شـوند

(عموآقایی و مستاجران، .(1386 کود بیولوژیک فسـفاته بــارور-2 نیــز حــاوی باکتریهــای حــل کننــده فســفات

(ســــــودوموناس (Pseudomonas) و باســــــیلوس

((Bacillus) می باشد. این باکتریها با مکانیسم هایی مثـل تولید و ترشح اسیدهای آلی بـه ویـژه اسـید اگزالیـک و اســید ســیتریک، در حلالیــت فســفات هــای معــدنی کم محلول و با تولید آنـزیم هـای فسـفاتاز در آزاد شـدن

فســفر از ترکیبــات آلــی فســفره نقــش مهمــی دارنــد

(عموآقایی و مستاجران، .(1386

امیدی و همکاران (1388) گزارش کردند که کـاربرد نیتروکسین (به میزان 5 لیتر در هکتار) در زعفران باعث افزایش 83 درصدی عملکرد کلاله و خامه شد. فلاحـی و همکـاران (1388) طـی تحقیقـی روی گیـاه دارویـی بابونه آلمانی نشان دادند که بیشترین عملکرد گـل تـر و خشــک، عملکــرد اســانس و کامــازولن در تیمارهــای نیتروکسین و باکتری حل کننده فسفات بدست آمد.

Fatma و همکاران (2006) بدنبال کـاربرد کودهـای بیولوژیک (باکتریهای تثبیت کننده نیتروژن و حـل کننـده فسفات) روی گیاه مرزنجوش، افزایش در شاخص هـای رشدی و میـزان اسـانس ایـن گیـاه را گـزارش کردنـد. Darzi و همکـــاران (2006) در آزمایشـــی روی گیـــاه رازیانه نشان دادند که استفاده از کـود فسـفات زیسـتی، تأثیر معنی داری روی تعداد چتر در بوته، وزن هزاردانه، شاخص برداشت و عملکرد دانه نداشـت ولـی تـأثیر آن روی ارتفاع بوته و عملکـرد بیولوژیـک معنـی دار بـود. Shah و همکـاران (2001) بـدنبال کـاربرد کـود فسـفر همراه با باکتریهای حل کننده فسفات، تسریع در مراحـل رشــدی ســویا را گــزارش کردنــد. همچنــین Azzaz و

همکاران (2009) نیز گزارش کردند که کاربرد کودهـای بیولوژیک، رشد رویشی، عملکرد و میزان اسـانس را در گیاه دارویی رازیانه افزایش داد.

به طور کلی این باکتریها بـیش از یـک نقـش دارنـد، علاوه بر کمک به جذب عناصر غذایی خاص، به جذب سایر عناصر، افـزایش رشـد گیـاه و در نهایـت افـزایش کمیت و کیفیت گیاهـان کمـک مـی کننـد ( Wu et al., .(2004 با توجه به اهمیت و نقـش گیاهـان دارویـی در

SPAD-502
67 تأثیر کودهای بیولوژیک بر صفات مورفولوژیک;

صنایع مختلف، نکته مهم در تولید این گیاهان، افـزایش تولید بیوماس آنهـا بـدون کـاربرد نهـاده هـای شـیمیایی است. بهطوری که استفاده از گونه های میکروبـی همیـار با گیاهان دارویی در بهبود عملکرد و کیفیت آنهـا مـؤثر خواهد بود (کوچکی و همکاران، 1387؛ Karthikeyan .(et al., 2008 به همین منظور تحقیق حاضر بـا هـدف بررسی تأثیر کاربرد این گروه از میکروارگانیسم ها روی برخی از صفات رشدی، فیزیولوژیک و درصـد اسـانس گیاه دارویی ریحان انجام گردید.

مواد و روشها

به منظور مطالعه تأثیر کودهای زیستی و شیمیایی بـر خصوصیات مورفولوژیک، فیزیولوژیک و درصد اسانس گیاه دارویی ریحان سبز (Ocimum basilium) آزمایشی در سال 1387 در گلخانه دانشکده کشـاورزی دانشـگاه کردستان در قالب طرح کاملاً تصـادفی بـا 4 تکـرار و 5

تیمار انجام شد. نتایج حاصل از تجزیه فیزیکوشـیمیایی خاک محل آزمایش در جدول 1 نشـان داده شـده اسـت.

تیمارهای آزمایشی شامل کود شیمیایی (NP)، کودهـای بیولوژیک نیتروکسـین، فسـفاته بـارور-2، نیتروکسـین+

فسفاته بارور-2 و شـاهد (عـدم مصـرف کـود) بودنـد.

برای هر تیمار آزمایشـی 5 گلـدان در نظـر گرفتـه شـد.

ارتفاع گلدان های آزمایشی 35 سانتیمتـر و قطـر دهانـه آن 30 سانتی متر بود. برای اعمـال تیمارهـای آزمایشـی، در زمان کاشت، کود شیمیایی (NP) به مقدار 0/27 گرم در گلدان به خـاک افـزوده شـد. کـود بیولوژیـک مـایع

(نیتروکسین) به میزان 2 لیتر در هکتار بخـوبی در سـایه با بذر آغشته گردید. جهـت اخـتلاط بهتـر مایـه تلقـیح حاوی باکتریهای حل کننده فسفات های نامحلول با بـذر،

ابتدا بذر ریحان با محلول %10 ساکارز مخلـوط شـده و بعد با مایه تلقیح مذکور آغشته گردید و پس از تلقـیح، بذرهای تیمار شده در سایه و بـه دور از نـور خورشـید خشک گردیدند. سپس بلافاصله بذرها درون گلدان های پلاسـتیکی کشـت شـدند. عمـق کاشـت بـذرها 1-1/5

سانتی متـر در نظـر گرفتـه شـد. پـس از اسـتقرار کامـل گیاهچه ها 6 بوته نگه داشته شد و بقیه حـذف گردیدنـد.

به منظور اندازه گیری میزان فتوسنتز در واحد سطح برگ

(میکرومول CO2 بـر مترمربـع بـر ثانیـه)، میـزان تعـرق

(میلی مـول بـر مترمربـع بـر ثانیـه) و غلظـت CO2 زیـر روزنه ای (میکرومول بر مول) از دستگاه LCA4 استفاده شد. تمام اندازه گیری ها در ساعات 9:30-11:30 صبح و در شدت نور معادل 1000-1450 میکرومول فوتون بـر مترمربـع بـر ثانیـه انجـام شـد .(Yang et al., 2001) Gruters و همکاران (1995) گزارش کردند که هـدایت روزنه ای در 1000 میکرومول فوتون بر مترمربع بر ثانیـه به حداکثر می رسـد. همچنـین مشـاهده شـده اسـت کـه هدایت روزنه ای در طی ساعات 10صبح تا 1 بعـدازظهر تغییرات قابل توجهی ندارد و این موضوع، امکـان انجـام تعداد زیادی از اندازه گیری را در طی روز فراهم می کند
Clarke & McCaig, 1982)؛ .(Gruters et al., 1995

برای هـر تیمـار، نمونـه هـای تصـادفی بـرگ در داخـل محفظه شیشه ای دستگاه قـرار داده شـدند و پـس از 45

ثانیه تا 1 دقیقه داده های دستگاه ثبت گردیدند ( Fisher .(et al., 1998 در مرحلـه گلـدهی کلروفیـل بـرگ بـا

کلروفیل متـر انـدازه گیـری گردیـد و عـدد

کلروفیل متر یادداشت شـد. انـدام هـای هـوایی از سـطح خاک قطع شده و جهت توزین (وزن خشک انـدام هـای مختلف) و تعیین درصد اسـانس بـه آزمایشـگاه منتقـل

فصلنامه تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، جلد 28، شماره 1 77

گردیدند. به منظور حفظ کمیت و کیفیت اسـانس گیـاه، نمونه های مذکور در سایه و در درجـه حـرارت محـیط، خشک شدند.

جهت استخراج اسانس از برگ های خشـک شـده، از روش تقطیر با آب توسط دستگاه کلونجر اسـتفاده شـد.

پس از 3 ساعت اسانس گیـری، اسـانس حاصـل کـه بـه رنگ زرد بود جمع آوری شد و با سولفات سدیم بـدون آب، رطوبت زدایی گردید و در ظـروف شیشـه ای درب بسته و در یخچال با دمای 4 درجه سانتی گراد نگه داری شد. تجزیه و تحلیل داده ها، براساس مدل آمـاری طـرح مورد استفاده و به کمک نرم افـزار آمـاری SAS و رسـم نمودارها با اسـتفاده از نـرم افـزار Excel انجـام گردیـد.

برای مقایسه میانگین هـا از روش آزمـون چنـد دامنـه ای دانکن استفاده گردید.

نتایج

خصوصیات مورفولوژیک

نتایج بدست آمده از تجزیه واریانس داده ها (جـدول

(2 حکایت از آن داشـت کـه تـأثیر تیمارهـای مختلـف کـودی بـر صـفات ارتفـاع بوتـه، تعـداد بـرگ، تعـداد سرشاخه گلدار، وزن خشک اندام هـوایی، وزن خشـک ریشه و وزن خشک برگ در سطح احتمال %1 معنـی دار بود. مقایسه میانگین داده ها نشان داد کـه در مقایسـه بـا شاهد، بیشترین ارتفاع بوتـه، تعـداد سرشـاخه گلـدار و تعداد برگ، به تیمـار نیتروکسـین+ فسـفاته بـارور-2 و

بیشترین وزن خشک اندام هوایی، وزن خشـک ریشـه و وزن برگ به تیمـار کـود شـیمیایی (NP) تعلـق داشـت

(جـدول .(3 در ضـمن، در مـورد ارتفـاع بوتـه، تعـداد سرشاخه گلدار، تعداد برگ و وزن خشک انـدام هـوایی