دانلود مقاله عاشورا در آینه آمار و ارقام با word دارای 49 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد دانلود مقاله عاشورا در آینه آمار و ارقام با word  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود مقاله عاشورا در آینه آمار و ارقام با word

چکیده    
مقدمه    
1 ـ آمار نامه هاى کوفیان به امام حسین(علیه السلام)    
2 تعداد بیعت کنندگان با حضرت مسلم در کوفه    
3ـ کوفیان آماده براى نبرد    
4ـ قیام کنندگان همراه مسلم    
5 ـ محاصره کنندگان مسلم    
6 ـ آمار اصحاب امام(علیه السلام)    
الف) هنگام خروج از مدینه    
ب) هنگام خروج از مکه    
ج) در کربلا (پیش از عاشورا)    
د) روز عاشورا    
الف) تعداد سپاه    
ب) آمار کشته ها    
8 ـ آمار شهدا    
الف) مجموع شهدا (اعم از بنى هاشم و غیر آنان)    
ب) بنى هاشم    
9ـ ترکیب قبیله اى سپاه امام حسین(علیه السلام)    
10 ـ شهیدان در حمله اول    
11 ـ آمار اسب تازندگان بر بدن امام(علیه السلام)    
12 ـ زخم هاى بدن امام(علیه السلام)    
13 ـ خانواده ها    
14 ـ اصحاب شهید    
15 ـ سرهاى بریده شهدا    
16 ـ موالى شهید    
17 ـ مجروحان سپاه امام(علیه السلام)    
18 ـ اسرا و بازماندگان    
الف) مردان    
ب) زنان    
19ـ زنانى که به گونه اى با نهضت امام(علیه السلام) همکارى داشتند    
20ـ زنان معترض    
21ـ مدت اقامت و عزادارى اهل بیت(علیهم السلام) در شام    
22ـ روز شمار حوادث نهضت عاشورا    
کتابنامه    

بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود مقاله عاشورا در آینه آمار و ارقام با word

1 موسوى خویى، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواه، چاپ پنجم: [بى جا، بى نا ]، 1413 ق

2 ابن ابى الحدید، شرح نهج البلاغه، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، داراحیاء الکتب العربیه، 1378 ق

3 ابن اعثم، کتاب الفتوح، تحقیق على شیرى، بیروت، دارالاضواء، 1411 ق

4 ابن جوزى، ابوالفرج عبدالرحمن على بن محمد، المنتظم فى تاریخ الملوک و الامم، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1412ق

5 ابن حجر عسقلانى، الاصابه فى تمییز الصحابه، تحقیق شیخ عادل احمد عبدالموجود و شیخ على محمد معوض، چاپ اول: بیروت، دارالکتب العلمیه، 1415 ق

6 ابن حجر عسقلانى، تهذیب التهذیب، چاپ اول: بیروت، دارالفکر، 1404 ق

7 ابن حجر عسقلانى، تبصیر المنتبه، قاهره، دارالقومیه العربیه

8 ابن شهرآشوب، مناقب آل ابى طالب، تحقیق یوسف بقاعى، بیروت، افست دارالاضواء، 1421ق

9 ابن صباغ مالکى، الفصول المهمه، تهران، مؤسسه الاعلمى، [بى تا]

10 ابن عبد ربه، احمد بن محمد، العقد الفرید، تحقیق على شیرى، چاپ اول: بیروت، داراحیاء التراث العربى، 1409 ق

11 ابن عبد ربه، العقد الفرید، مطبعه اللجنه التألیف و الترجمه و النشر، 1365 ق

12 ابن عبدالبرّ قرطبى، الاستیعاب فى معرفه الاصحاب، تحقیق شیخ عادل احمد عبدالموجود و شیخ على محمد معوض، چاپ اول: بیروت، دارالکتب العلمیه، 1415 ق

13 ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، تحقیق على شیرى، بیروت، دارالفکر، 1415 ق

14 ابن عساکر، ترجمه الامام الحسین، تحقیق محمد باقر محمودى، قم، مجمع احیاء الثقافه الاسلامیه، 1414 ق

15 ابن قتیبه دینورى، الامامه و السیاسه، تحقیق على شیرى، بیروت، دارالاضواء، 1410ق

16 ابن نما حلى، مثیرالأحزان، نجف، مطبعه الحیدریه، 1369 ق

17 ابوالصلاح حلبى، تقریب المعارف، تحقیق فارس تبریزیان حسون، [بى جا ]، محقق، 1375

18 ابن کثیر دمشقى، ابوالفداء اسماعیل، البدایه و النهایه، تحقیق على شیرى، بیروت، داراحیاء التراث العربى، 1408ق

19 ابوالفرج اصفهانى، مقاتل الطالبیین، قم، مؤسسه دارالکتاب، 1385 ق

20 طبرى، ابوجعفر محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، بیروت، مؤسسه الأعلمى للمطبوعات، 1409 ق

21 ابوحنیفه دینورى، الأخبار الطوال، تحقیق عبدالمنعم عامر، قاهره، داراحیاء الکتب العربیه، 1960 م

22 تمیمى مغربى، ابوحنیفه نعمان بن محمد، شرح الأخبار فى فضائل الائمه الاطهار، تحقیق سید محمد حسینى جلالى، قم، مؤسسه النشر الاسلامى، [بى تا]

23 بیرونى خوارزمى، ابوریحان محمد بن احمد، الآثار الباقیه عن القرون الخالیه، بیروت، دارصادر، [بى تا]

24 بلخى، ابوزید احمد بن سهل، البدء والتاریخ، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1417ق

25 مسکویه رازى، ابوعلى، تجارب الامم وتعاقب الهمم، تحقیق ابوالقاسم امامى، چاپ اول: تهران، سروش، 1366

26 ازدى غامدى کوفى، ابومخنف لوط بن یحیى، وقعه الطف، تحقیق محمد هادى یوسفى غروى، چاپ سوم: قم، مؤسسه النشر الاسلامى، 1417 ق

27 طبرسى، ابومنصور احمدبن على بن ابى طالب، الاحتجاج، سید محمّد باقر خرسان، نجف، دارالنعمان، 1386 ق

28 هیتمى، احمد بن حجر، الصواعق المحرقه فى ردّ اهل البدع و الزندقه، تعلیق عبدالوهاب عبداللطیف، چاپ دوم: قاهره، مکتبه القاهره، 1385ق

29 بلاذرى، احمد بن یحیى جابر، انساب الاشراف، تحقیق سهیل زکّار و ریاض زرکلى، بیروت، دارالفکر، 1417 ق

30 کفعمى، تقى الدین ابراهیم بن على، المصباح، قم، منشورات الشریف الرضى و زاهدى

31 مُحَلّى، حمید بن احمد، الحدائق الوردیه فى مناقب ائمه الزیدیّه، تحقیق مرتضى بن زید محطورى حسنى، چاپ اول: صنعاء، مکتبه بدر، 1423ق

32 عصفرى، خلیفه بن خیاط، تاریخ خلیفه بن خیاط، تحقیق سهیل زکار، بیروت، دارالفکر، 1414ق

33 خوارزمى، مقتل الحسین، تحقیق محمد طاهر سماوى، قم، دارانوار الهدى، 1418 ق

34 ذهبى، سیر اعلام النبلاء، بیروت، مؤسسه الرساله، 1413ق

35 جعفریان، رسول، تأملى در نهضت عاشورا، چاپ دوم: قم، انصاریان، 1381

36 حلى، رضى الدین على بن یوسف مطهر، العدد القویه، تحقیق سید مهدى رجایى، چاپ اول: قم، مکتبه آیه الله المرعشى النجفى، 1408ق

37 قزوینى، زکریا محمد بن محمود، عجائب المخلوقات و غرائب الموجودات، چاپ شده در حاشیه کتاب حیاه الحیوان دمیرى، [بى جا، بى نا، بى تا]

38 سبط ابن جوزى، تذکره الخواص من الامه بذکر خصائص الائمه، تحقیق حسین تقى زاده، چاپ اول: [بى جا]، مرکز الطباعه و النشر للمجمع العالمى لأهل البیت، 1426 ق

39 سبط ابن جوزى، تذکره الخواص، قدّم له سیّد صادق بحرالعلوم، تهران، مکتبه نینوى الحدیثه، [بى تا]

40 سلیم بن قیس، کتاب سلیم بن قیس الهلالى، تحقیق محمد باقر انصارى زنجانى، [بى جا، بى نا، بى تا]

41 طبرانى، سلیمان بن احمد، المعجم الکبیر، تحقیق حمدى عبدالمجید سلفى، چاپ دوم: قاهره، مکتبه ابن تیمیه، [بى تا]

42 سید ابن طاووس، الاقبال بالاعمال الحسنه فیما یعمل مره فى السنه، تحقیق جواد قیّومى اصفهانى، [بى جا]، مکتب الاعلام الاسلامى، 1416 ق

43 سید ابن طاووس، الملهوف على قتلى الطفوف، تحقیق فارس حسّون، چاپ چهارم: تهران، دارالاسوه، 1383

44 ابن عنبه، سیّد جمال الدین احمد بن على حسنى، عمده الطالب فى أنساب آل ابى طالب، تصحیح محمد حسن آل طالقانى، نجف، مطبعه الحیدریه، 1380ق

45 عاملى، سید محسن امین، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، 1406 ق

46 ذهبى، شمس الدین، تاریخ الاسلام، تحقیق عمر عبدالسلام تدمُرى، چاپ دوم: بیروت، دارالکتاب العربى، 1418ق

47 نویرى، شهاب الدین احمد بن عبدالوهّاب، نهایه الارب فى فنون الادب، قاهره، مکتبه العربیه، 1395 ق

48 محلاتى، ذبیح الله، فرسان الهیجاء، چاپ دوم: تهران، مرکز نشر کتاب، 1390ق

49 شیخ صدوق، الأمالى، تحقیق مؤسسه البعثه، چاپ اول: قم، مؤسسه البعثه، 1417 ق

50 شیخ صدوق، الخصال، تصحیح على اکبر غفارى، قم، منشورات جماعه المدرسین، 1362

51 شیخ صدوق، عیون أخبار الرضا، تحقیق شیخ حسین اعلمى، بیروت، مؤسسه الاعلمى للمطبوعات، 1404 ق

52 شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، تصحیح على اکبر غفارى، قم، مؤسسه النشر الاسلامى، 1405ق

53 شیخ طوسى، الامالى، تحقیق مؤسسه البعثه، چاپ اول: قم، دارالثقافه، 1414 ق

54 شیخ طوسى، رجال الطوسى، تحقیق جواد قیومى، قم، مؤسسه النشر الاسلامى، 1415 ق

55 شیخ کلینى، الکافى، تحقیق على اکبر غفارى، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1363

56 شیخ مفید، الارشاد فى معرفه حجج الله على العباد، تحقیق مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث، قم، دارالمفید، 1413 ق

57 شیخ مفید، مسارّ الشیعه، (چاپ شده در جلد 7 مؤلفات شیخ مفید)، تحقیق مهدى نجف، چاپ دوم: بیروت، دارالمفید، 1414ق

58 صفدى، صلاح الدین خلیل بن أیبک، الوافى بالوفیات، بیروت، المعهد المانى

59 مامقانى، عبدالله، تنقیح المقال، تهران، انتشارات جهان، [بى تا]

60 مسعودى، على بن حسین، اثبات الوصیه، قم، انتشارات انصاریان، 1417 ق

61 اربلى، على بن عیسى بن ابى الفتح، کشف الغمه فى معرفه الائمه، بیروت، دارالأضواء، 1405 ق

62 عمرى، على بن محمد، المجدى فى انساب الطالبیین، چاپ اول: قم، مکتبه آیه الله مرعشى نجفى، 1409 ق

63 طبرى، عماد الدین حسن بن على، کامل بهائى (الکامل البهائى فى السقیفه)، تهران، مکتبه المصطفوى، [بى تا]

64 طبرى، عماد الدین، بشاره المصطفى، تحقیق جواد قیومى اصفهانى، چاپ اول: قم، مؤسسه النشر الاسلامى، 1420 ق

65 زرگرى نژاد، غلامحسین، نهضت امام حسین و قیام کربلا، چاپ اول: تهران، سمت، 1383

66 خواند میر، غیاث الدین بن همام الدین حسینى، تاریخ حبیب السیر فى اخبار افراد بشر، تهران، انتشارات کتابخانه خیام، 1333

67 طبرسى، فضل بن حسن، تاج الموالید، قم، مکتبه آیه الله مرعشى نجفى، 1406ق

68 طبرسى، فضل بن حسن، إعلام الورى بأعلام الهدى، چاپ اول: قم، مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث، 1417ق

69 کوفى اسدى، فضیل بن زبیر بن عمر بن درهم، «تسمیه من قتل مع الحسین»، تحقیق سید محمد رضا حسینى جلالى، فصلنامه تراثنا، شماره 2، 1406ق

70 مغربى، قاضى نعمان، دعائم الاسلام، تحقیق آصف بن على اصغر فیضى، قاهره، دارالمعارف، 1383 ق

71 معلوف، لوئیس، المنجد فى الاعلام، چاپ دوازدهم: بیروت، افست دارالمشرق، [بى تا]

72 طبرى، محب الدین احمد بن عبدالله، ذخائر العقبى فى مناقب ذوى القربى، قاهره، مکتبه القدسى، 1356ق

73 مجلسى، محمدباقر، بحار الانوار، چاپ دوم: بیروت، مؤسسه الوفاء، 1403ق

74 مجلسى، محمدباقر، جلاء العیون، چاپ اول: تهران، رشیدى، 1362

75 حسینى موسوى، محمد بن ابى طالب، تسلیه المُجالس و زینه المَجالس، تحقیق فارس حسّون، چاپ اول: قم، مؤسسه المعارف الاسلامیه، 1418ق

76 باعونى، محمد بن احمد، جواهر المطالب فى مناقب الامام على بن ابى طالب، تحقیق محمدباقر محمودى، قم، مجمع احیاء الثقافه الاسلامیه، 1415 ق

77 دولابى، محمد بن احمد، الذریه الطاهره، تحقیق سعد مبارک حسن، کویت، دارالسلفیه، 1407 ق

78 طبرى، محمد بن جریر بن رستم، دلائل الامامه، تحقیق مؤسسه البعثه، چاپ اول: قم، مؤسسه البعثه، 1413 ق

79 تمیمى بستى، محمد بن حبّان بن احمد، الثقات، چاپ اول: [بى جا]، مؤسسه الکتب الثقافیه، 1393 ق

80 طوسى، محمد بن حسن، مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد، چاپ اول: بیروت، مؤسسه فقه الشیعه، 1411 ق

81 ابن سعد، «ترجمه الحسین و مقتله»، تحقیق سید عبدالعزیز طباطبایى، فصلنامه تراثنا، سال سوم، شماره 10، 1408 ق

82 سماوى، محمد بن طاهر، إبصار العین فى أنصار الحسین، تحقیق محمد جعفر سماوى، قم، مرکز الدراسات الاسلامیه لحرس الثوره، 1377

83 شافعى، محمد بن طلحه، کفایه الطالب فى مناقب امیرالمؤمنین، تحقیق محمد هادى امینى، تهران دار احیاء تراث اهل البیت، 1404 ق

84 شافعى، محمد بن طلحه، مطالب السؤول فى مناقب الرسول، تحقیق ماجد بن احمد العطیه، بیروت، مؤسسه امّ القرى، 1420 ق

85 ابن اَبّار، محمد بن عبدالله بن ابى بکر قضاعى، دُرَرَ السمط فى خبر السبط، تحقیق عزالدین عمر موسى، چاپ اول: بیروت، دارالغرب الاسلامى، 1407ق

86 نیشابورى، محمد بن فتال، روضه الواعظین، تحقیق سید محمد مهدى خرسان، قم، منشورات الشریف الرضى، [بى تا]

87 مشهدى، المزار الکبیر، تحقیق جواد قیّومى اصفهانى، چاپ اول: قم، مؤسسه النشر الاسلامى، 1419 ق

88 سپهر، محمدتقى، ناسخ التواریخ، چاپ سوم: تهران، کتابفروشى اسلامیه، 1368

89 تسترى، شیخ محمدتقى، قاموس الرجال، قم، مؤسسه النشر الاسلامى

90 شمس الدین، محمد مهدى، انصار الحسین، چاپ دوم:[بى جا]، الدار الاسلامیه، 1401 ق

91 مسعودى، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق سعید محمد لحّام، بیروت، دارالفکر، 1421 ق

92 کاشفى، ملاحسین، روضه الشهداء، قم، نوید اسلام، 1381

93 میرخواند، تاریخ روضه الصفا، تصحیح جمشید کیان فر، چاپ اول: تهران، اساطیر، 1380

94 هادى بن ابراهیم وزیر، نهایه التنویه فى ازهاق التمویه، تحقیق احمد بن درهم ابن عبدالله حوریه و ابراهیم بن مجد الدین بن محمد مؤیّدى، چاپ اول: یمن، منشورات مرکز اهل البیت للدراسات الاسلامیه، 1421 ق

95 جرجانى شجرى، یحیى بن حسین بن اسماعیل، الامالى الخمیسیه، بیروت، عالم الکتب

96 یوسفى غروى، محمدهادى، وقعه الطف، چاپ سوم: قم، مؤسسه النشر الاسلامى، 1417 ق

چکیده

پژوهش حاضر، گزارشى است از مهم ترین اعداد و ارقام حادثه عاشورا، از جمله آمار سپاه امام حسین(علیه السلام) و لشکر یزید، آمار شهدا و کشته هاى دشمن، آمار سرهاى شهدا، روز شمار واقعه عاشورا و; . ضمن مقایسه و تحلیل اخبار گوناگون و در برخى موارد، ناهمگون درباره اعداد و ارقام این حادثه، تلاش شده است که گزارش صحیح و قابل پذیرش، گزینش و ارائه شود

واژگان کلیدى: عاشورا، آمار، سپاه امام حسین(علیه السلام)، سپاه یزید و شهداى کربلا.

مقدمه

یکى از مباحث تاریخ عاشورا که باید بحث و بررسى درباره آن صورت گیرد، حادثه کربلا در قالب آمار و ارقام است. اهمیت این بحث از آن روست که با توجه به بستر تاریخى این واقعه و تغییر شرایط و اوضاعى که بر این حادثه از آغاز تا فرجام آن حاکم بوده است، اعداد و ارقام گزارش شده درباره آن، متفاوت و گاه متناقض است. با توجه به همین نکته، پژوهش حاضر انجام شده، با مقایسه بین منابع کهن تاریخى در این باره، گزارش شفافى از اعداد و ارقام به کار رفته در این رخداد تاریخى ارائه مى شود. گفتنى است در این نوشتار در خصوص آمار و ارقامى که از آغاز تا فرجام حادثه، قابل توجه و تأمّل است2 به ویژه آمار سپاه طرفین، شهدا، کشته هاى دشمن و; به ترتیب حوادث، تحقیق و بررسى شده است

1 ـ آمار نامه هاى کوفیان به امام حسین(علیه السلام)

مورّخان، آمار نامه هاى رسیده به امام حسین(علیه السلام) را در مکه گوناگون نوشته اند. گروهى 150 نامه نوشته اند که هر نامه متعلق به یک یا دو و یا چهار نفر بوده است.3طبرى، تعداد نامه ها را حدود پنجاه و سه4 و بلاذرى 50 نامه نوشته است.5 اما ابن سعد تعداد نویسندگان نامه را 18هزار نفر نگاشته است،6 چنان که سیّد بن طاووس گزارش کرده است که در یک روز 600 نامه براى امام(علیه السلام) آمد تا آن که 12هزار نامه جمع شد

گزارش ابن سعد و ابن طاووس را نمى توان پذیرفت، زیرا ـ چنان که خواهیم نوشت ـ آن چه در برخى منابع کهن آمده، آن است که بیعت کنندگان (نه نویسندگان نامه ها) 12 یا 18 هزار نفر بوده اند، از این رو به نظر مى رسد این دو مورخ بین تعداد نویسندگان نامه ها و آمار بیعت کنندگان خلط کرده اند

در جمع بندى دیدگاه مورخان در این باره، به نظر مى رسد گزارش 150 نامه با توجّه به کثرت قائلان و قدمت برخى منابع آن، به واقعیت نزدیک تر باشد

2 تعداد بیعت کنندگان با حضرت مسلم در کوفه

تعداد کوفیان بیعت کننده با مسلم بن عقیل نیز در منابع تاریخى متفاوت نقل شده است. بسیارى از منابع، آمار بیعت کنندگان را 18هزار نفر8 و برخى 12هزار نفر9نوشته اند. در خبرى به نقل از امام باقر(علیه السلام) آمار بیعت کنندگان 20 هزار نفر بیان شده است.10 اما ابن اعثم و خوارزمى بیش از 20 هزار نفر،11 ابن شهرآشوب 25 هزار نفر،12ابن قتیبه و ابن عبدربه بیش از 30 هزار نفر،13 و ابن عساکر و ابن نما حلى (در جاى دیگر به نقل از شعبى)، 40 هزار نفر14 گزارش کرده اند

در گزارشى، زید بن على در پاسخ سلمه بن کهیل بیعت کنندگان با جدش امام حسین(علیه السلام) را هشتاد هزار نفر ذکر کرده است15 که به نظر مى رسد این رقم نزدیک به تعداد افرادى است که آمادگى خود را براى جنگ با سپاه یزید اعلام کردند

گزارش طبرى از ابومخنف که 18هزار نفر را گزارش کرده است، از اعتبار بیشترى برخوردار است، بهویژه آن که منابع کهن دیگر نیز این آمار را تأیید کرده اند

 دانلود مقاله نقدی بر غرب‏ شناسی حسن حنفی با word دارای 32 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد دانلود مقاله نقدی بر غرب‏ شناسی حسن حنفی با word  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود مقاله نقدی بر غرب‏ شناسی حسن حنفی با word

چکیده  
مقدمه‏  
1 زمینه‏ فکری و فرهنگی  
2 چیستی استغراب یا غرب‏شناسی‏  
نقد و بررسی‏  
1-2 ضرورت و فواید استغراب  
2-2 آفات استغراب معکوس  
نقد و بررسی  
3 طرح کلی حنفی در استغراب  
4 نقد دیدگاه حنفی درباره مراحل تکوین آگاهی اروپایی  
5 نقد دیدگاه حنفی درباره ساختار آگاهی اروپایی  
6 نقد دیدگاه حنفی درباره رابطه تمدن اسلامی و تمدن غرب  
تمدن غرب  
7 نقد دیدگاه حنفی درباره سرنوشت آگاهی اروپایی‏  
نتیجه‌گیری  
منابع  

بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود مقاله نقدی بر غرب‏ شناسی حسن حنفی با word

ـ امینی‏نژاد، علی، آشنایی با مجموعه عرفان اسلامی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1387

ـ حنفی، حسن، التجدید و التراث، بیروت، المؤسّسه الجامعیه للدراسات و النشر و التوزیع، ط.الرابعه، 1412ق/ 1992م

ـ الحاج، کمیل، الموسوعه المیسّره فی الفکر الفلسفی و الاجتماعی، بیروت، مکتبه لبنان ناشرون، 2000

ـ ولایتی، علی‌اکبر، پویایی فرهنگ و تمدن اسلام و ایران، تهران، مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه، چ چهارم، 1384

ـ دورانت، ویل، تاریخ تمدن، تهران، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، چ سوم، 1370

ـ کاپلستون، فردریک، تاریخ فلسفه، تهران، سروش، چ دوم، 1368

کرد فیروزجایی، یارعلی، چنین گفت نیچه، تهران: انتشارات کانون اندیشه جوان، 1386

ـ ژیلسون، اتین، روح فلسفه قرون وسطی، ترجمه ع. داوودی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چ دوم، 1370

ـ ا.پالمر، ریچارد، علم هرمنوتیک، ترجمه محمدسعید حنایی کاشانی، تهران، هرمس، 1377

ـ سولومون، رابرت ک، فلسفه اروپایی از نیمه دوم قرن هجدهم تا واپسین دهه قرن بیستم، ترجمه محمدسعید حنایی کاشانی، تهران، مؤسسه قصیده، 1379

ـ بوخنسکی، ا.م، فلسفه معاصر اروپایی، ترجمه شرف‏الدین خراسانی، تهران، علمی و فرهنگی، چ دوم، 1379

ـ هوسرل ادموند، و دیگران، فلسفه و بحران غرب، ترجمه رضا داوری، محمدرضا جوزی، پرویز ضیاء شهابی، ؟؟؟؟، هرمس، چاپ دوم، 1382

ـ حنفی، حسن، فی الفکر الغربی المعاصر، بیروت، المؤسسه الجامعیه للدراسات و النشر و التوزیع، ط.الرابعه، 1410

ـ صدری، احمد، مفهوم تمدن و لزوم احیای آن در علوم اجتماعی، تهران، مرکز بین المللی گفتگوی تمدن‏ها، 1380

ـ حنفی، حسن، مقدمه فی علم الأستغراب، بیروت، المؤسسه الجامعیه للدراسات و النشر و التوزیع، 1412

ـ عبدالله جوادی آملی، منزلت عقل در هندسه معرفت دینی، مرکز نشر اسراء، چاپ اول 1386

حسن حنفی و دیگران، میراث فلسفی ما، گرد آورنده فاطمه گوارایی، تهران، نشر یادآوران، 1380

ـ رسول جعفریان، «نگاهی به ادوار تمدن اسلامی»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیایی، سال نهم، شهریور و مهر، 1385

چکیده

غرب‏شناسی، یکی از حوزه‏های مطالعاتی مهم معاصر است که به بررسی تاریخ، ماهیت و سرنوشت تمدن غرب می‏پردازد. حسن حنفی از روشنفکران معاصر و معروف مصر، مدعی تأسیس علم جدیدی به نام استغراب یا غرب‏شناسی است که از آفات غرب‏شناسی وارونه مصون می‏باشد. بررسی کتاب او در این زمینه نشان می‏دهد که مجموعه مباحث غرب‏شناسی وی با سه عنوان «تکوین آگاهی اروپایی»، «ساختار آگاهی اروپایی» و «سرنوشت آگاهی اروپائی» به غیر از بیان تاریخ مکتب‌های فلسفی غرب و ریشه‏های تاریخی آن و نیز وضعیت کنونی آگاهی غربی، کار جدیدی را در غرب‏شناسی انجام نداده است؛ بلکه خود به آفت غرب‏شناسی وارونه دچار شده است و نه تنها غرب را از منظر خودی مطالعه نکرده، بلکه «خود» را در آیینه غرب مشاهده کرده است. او بارها درباره الگوگیری از مدل‏های تغییر و تجدد غربی برای بازسازی اندیشه دینی در آثار مختلف خویش سخن گفته و خود نیز از چنین روش‏هایی برای معناسازی میراث اسلامی بهره گرفته است و این همه، نشان از وارونگی غرب‏شناسی او دارد

کلید واژه‌ها: غرب، غرب‏شناسی‏، استغراب، حسن حنفی‏، تمدن غرب، آگاهی اروپایی

مقدمه‏

حسن حنفی مؤسس «چپ اسلامی» در مصر، در سال 1935 در قاهره به دنیا آمد. او رشته فلسفه را در دانشگاه قاهره گذراند و سپس در سال 1954 برای ادامه تحصیل به سوربن فرانسه رفت و در سال 1966 دکترای فلسفه را دریافت کرد. در مدت ده سال که در فرانسه بود، با علی شریعتی و حسن ترابی آشنا شد. بعد از بازگشت به مصر در سال 1967 به تدریس در دانشگاه مصر مشغول شد و همزمان تألیف‌های خود را در سطوح مختلف علمی تخصصی، فرهنگی و عمومی متمرکز ساخت. او افزون بر تدریس در دانشگاه مصر، به کشورهایی مانند بلژیک، امریکا، فرانسه، ژاپن، مراکش و کشورهای خلیج فارس به عنوان استاد مهمان دعوت می‏شد و اکنون نیز به تدریس فلسفه در دانشکده ادبیات دانشگاه قاهره اشتغال دارد. او یکی از معروف‏ترین اندیشمندان معاصر عرب است. شهرت او به دو دلیل است: الف) تأسیس جریان چپ اسلامی در مصر؛ ب) تحقیق و تألیف‌های متعدد در پروژه بزرگ خود با عنوان التجدید و التراث (بازسازی و میراث) که سالیانی از عمرش را در این پروژه سپری کرده است. مجموعه آثار او در سه حوزه تألیف یافته است: 1 حوزه بازسازی یا تجدد در میراث اسلامی؛ 2 غرب‏شناسی؛ 3 بازشناسی مسائل مربوط به واقعیت معاصر مسلمانان. بیشترین و مهم‌ترین آثارش به زبان عربی و سپس زبان فرانسوی و انگلیسی است. حنفی در حوزه غرب‏شناسی تألیف‌های متعددی از خود بر جای گذاشت؛ به غیر از مقالات و کتاب‏هایی که درباره مکتب‌های فلسفی و شخصیت‏های غربی نگاشته، تلاش مبسوطی را در کتاب مقدمه فی علم الاستغراب در غرب‏شناسی انجام داد که می‏تواند کامل‏ترین اثر او در این زمینه باشد

پرسش اساسی این نوشتار آن است که به رغم تأکیدی که حنفی بر ضرورت غرب‏شناسی و پرهیز از غرب‏شناسی وارونه داشته، آیا خود توانسته است تصویر صحیحی از غرب‏شناسی ارائه دهد؟ فرضیه اولیه ما نشان می‏دهد که او به همان آفات غرب‏شناسی وارونه مبتلا بوده و رهاورد جدیدی که غرب را نقد کند، ارائه نداده است. پیش از بررسی استغراب حنفی، توجه به زمینه‏ها و مبانی اندیشه او لازم به نظر می‏رسد

1. زمینه‏ فکری و فرهنگی

زمینه‏های اجتماعی و فرهنگی این شخصیت را می‏توان افزون بر مصر، محل رشد و زندگی او، در فرانسه محل پرورش فکری و فلسفی او دنبال کرد. زندگی و رشد علمی حنفی در اروپا و دانشگاه سوربن فرانسه، به طور طبیعی شخصیت و چارچوب معرفتی او را تکمیل کرد. او همانند بسیاری از روشنفکران مسلمان مانند محمد ارگون ‏و شریعتی، نمی‏توانست از معرفت‏شناسی و فلسفه‏های اروپایی تأثیر نپذیرد. ارگون، نقد و بازسازی غرب نسبت به قرون وسطی را مدلی برای بازسازی میراث اسلامی دانست و حنفی نیز بر همین موضوع تأکید کرده است. تربیت و پرورش فکری حنفی در فرانسه و آشنایی او با مکتب‌های فلسفی و تحولات سیاسی و اجتماعی غرب، این باور را در او پدید آورد که باید مدلی از این رویکردها را برای ترسیم نقشه تحول در جوامع اسلامی اتخاذ کرد. حنفی خود می‏گوید در پاریس به اهمیت علم اصول فقه به منزله روش فکری و عملی مسلمانان آگاه شدم و نخستین رساله خود را به نام مناهج التأویل فی علم اصول الفقه در آنجا نوشتم. او بر اثر آشنایی با اندیشه اروپایی، به ویژه مکتب پدیدارشناختی هوسرل، رساله خود را با عنوان تفسیر الظاهریات و الظاهریات التفسیر در آنجا نوشت و سرانجام با همین رویکرد به تفسیر میراث و علوم اسلامی پرداخت

به نظر نگارنده، مدل‏های تحول در دنیای غرب برای حنفی هم وسیله است و هم هدف؛ او هدف بودن آن را انکار می‏کند، ولی با ورود به اندیشه‏هایش روشن می‏شود که چگونه ادبیات، معانی و مقاصد او برخاسته از فرهنگ و تمدن غربی و همان تجدد آشکار است؛ اما خود، بر وسیله بودن مکتب‌ها و رویکردهای غربی تصریح می‏کند. وی با صراحت در کتاب التجدید و التراث می‏گوید: «برای آنکه روشنفکران، محققان و هموطنان را به مباحث غربیان آشنا کنم و به آنها جرئت فکری بر علیه سلطه دینی و سیاسی دهم، رساله لاهوت و سیاست اسپینوزا را نوشتم». او افزون بر تأثیرپذیری از پدیدارشناسی هوسرل، از دیگر جریان‏های غرب‏گرا مانند مارکسیسم و سوسیالیسم نیز متأثر است. ادبیات و تحلیل‏های مادی‏گرایانه او در مقایسه با به اصول بنیادین اسلامی از قبیل توحید، نبوت و معاد، شباهت تامّی با اندیشه‏های آنان دارد. نسبیت‏گرایی، فایده‏گرایی، قداست‏زدایی، رویکرد سکولاری، تجربه‏گرائی و اومانیسم، رهیافت‏هایی است که در چنین بستر فکری و فرهنگی، مبانی اندیشه حنفی را سامان داده است و بر خلاف برخی از اظهارنظرها، او با رویکرد معتزلی یا نومعتزلیان نسبتی ندارد

2 چیستی استغراب یا غرب‏شناسی‏

حنفی درباره چیستی استغراب، ضرورت وفواید آن و نیز آفات استغراب وارونه مطالب مفید و سودمندی بیان کرده است. او غرب‏شناسی یا استغراب را علم جدیدی می‌داند که به مطالعه غرب، نه از نگاه غربی‏ها، بلکه از منظر شرق و در آیینه مسلمانان می‏پردازد. غرب‏شناسی از سوی غربیان نیز مطرح شده است؛ زیرا آنها نیز به مطالعه، نقد و بررسی خویش از منظر «آگاهی اروپایی» پرداخته‏اند؛ اما چنین رویکردی مطلوب ما در غرب‏شناسی نیست. در غرب‏شناسی، ما تابع توصیف غرب از خود نیستیم تا دستاورد تحلیل آنها از غرب را نقل کنیم

او همچنین تصریح می‏کند که رسالت مهم غرب‏شناسی، گسستن عقده حقارت تاریخی است که در نسبت ما با دیگران (غربی‏ها) وجود داشته است؛ به طوری که ما در جایگاه موضوع برای مطالعه غربی‏ها قرار داشتیم؛ اما اینک باید این نسبت تغییر یابد و ما به جایگاه رفیع محققی ارتقا یابیم که در برابر غرب احساس نقص نمی‏کند؛ بلکه غرب را به مثابه موضوعی برای مطالعه و تنظیم نسبت خود با آن مورد تأمّل قرار می‏دهد. غرب‏شناسی با تأکید بر بازگشت به خویشتن، ما را از سقوط در «ازخودبیگانگی» نگه می‏دارد و با توجه به ریشه‏ها و اصالت‏های خویش، به تحلیل غرب و وضعیت موجود می‏پردازد

استشراق در حالی به مطالعه شرق پرداخت که در پیشاپیش حرکت استعماری غرب، استیلا و سیطره بر تمدن غیراروپایی را وجه همت خود قرار داد و هیچ‌گاه با بی‏طرفی به مطالعه شرق نپرداخت؛ بلکه با سؤنیّت و اهداف پنهان به آن روی آورد؛ در حالی که استغراب حرکتی علمی است که بر مبنای بی‏طرفی و بدون سیطره‏جویی، غرب را در جایگاه طبیعی و واقعی خود مطالعه می‌کند. از نظر حنفی، مهم‌ترین هدف استغراب، نفی مرکزیت اروپا و بازگرداندن فرهنگ آنها در حدود و جایگاه طبیعی غرب است

حنفی یکی از اهداف غرب‏شناسی را نفی اسطوره جهانی بودن غرب می‏داند. در غرب‏شناسی، باید به موضوع غرب و تمدن غربی؛ همچون پدیده‏ای تاریخی که به شرایط محیطی و اجتماعی خاصی مربوط است، نگریست؛ نه پدیده‏ای جهانی و دستاورد عام بشری. میراث غربی، بازتابی از افکار و اندیشه‏هایی است که در محیط خاصی اتفاق افتاد که همان تاریخ غرب باشد. بنابراین، اگر تمدن غرب را تمدنی عام برای همه بشریت تلقی کنیم، به خطا رفته‌ایم؛ این‏جا است که علم استغراب باید به دنبال حذف نگاه «مرکز ـ پیرامونی» به غرب در حوزه مهم و مبنایی فرهنگ باشد. تا زمانی که در حوزه فرهنگ این اتفاق نیفتد، در حوزه سیاست و اقتصاد همچنان تابع مرکزیت غرب باقی خواهیم ماند و تلاش رجال سیاست و اقتصاد در زدودن رابطه مرکز ـ پیرامونی بی‌نتیجه خواهد ماند

نقد و بررسی‏

فضیلت و ضرورت علم استغراب، به منزله علمی بومی و برخاسته از منظر هویتی ما، قابل تشکیک نیست و حنفی به درستی بر بایستگی و فواید آن تأکید کرده است؛ اما از پیش‏فرض‏های نظری و ویژگی‏های چشم‏اندازی که به مطالعه غرب می‏پردازد، جز به اختصار سخن نگفته است؛ در حالی که اهمیت آن کمتر از اصل استغراب نیست؛ بلکه هویت و اصالت استغراب به این پیش‏فرض‏ها و ویژگی‏های روشی آن وابسته است. پرسش‏های متعددی وجود دارد که عدم پاسخ مستدلّ و صریح به آنها، می‏تواند ایده استغراب را با چالش مواجه کند. برای نمونه، جایگاه تراث اسلامی در استغراب کجا است؟ تراث اسلامی چه نسبتی با هویت ما دارد؟ منظر معرفتی ما نسبت به غرب، بر چه اصول ماهوی و روشی از تراث اسلامی مبتنی است؟ آیا تراث اسلامی را همچون تراث غربی، پدیده‏ای تاریخی و محدود به شرایط محیطی می‏دانیم یا پدیده‏ای فرا تاریخی قائل هستیم؟ اقتضائات موجود حیات اجتماعی ما به مثابه عاملی مهم و تأثیرگذار در استغراب، چگونه پدید می‏آید و بر اساس چه قواعد و اصولی خود را بر ما تحکیم می‏کند؟ پرسش‌هایی این چنینی، مفروض‌های «ما قبل الاستغراب» هستند که ظهور استغراب مطلوب یا معکوس، منوط به پاسخ‏های آن است

یکی از پرسش‌های مهم در چیستی و هدف استغراب این است که آیا استغراب فراتر از نفی مرکزیت اروپا و بازگردان آن در حدود و جایگاه طبیعی خودش، هدف دیگری را نیز تعقیب می‏کند یا خیر؟ حنفی در کل مباحث غرب‏شناسی، تمام تلاشش این است که غرب و اندیشه‏ها و مکتب‌های آن، محصول یک شرایط تاریخی و محیطی خاصی بوده و در واقع هر مکتبی از آن، بازتاب مکتب دیگری است که قبل از آن یا معاصر آن بوده است. با توجه به این هدف، حداکثر می‏توان از جهان‌شمولی غرب جلوگیری کرد و از منظری جامعه‏شناختی، غرب و فرهنگ غربی را محصول شرایط اجتماعی آن دانست که وجهی برای گسترش آن در دیگر جوامع قائل نبود؛ زیرا زمینه‏های اجتماعی متفاوت است. این نگاه جامعه‏شناختی، هیچ‌گاه توانایی نقد معرفتی و فلسفی را که به دنبال ارزیابی نفس‏الامری یک پدیده است، نخواهد داشت؛ چرا که حنفی بر مبنای نسبیت، به دنبال چنین نقدی نیست. او تنها می‏تواند غرب را در چارچوب غرب نگه دارد و شرق را برای شرق. چنین استغرابی که در فضای نسبیت قرار دارد و نقدهایش از تمدن غرب، جوهری جز نسبیت ندارد، نمی‏تواند مانع انتقال عناصر فرهنگ و تمدن باشد. اندیشه‏ها و تطورات فرهنگ و تمدن اروپا به شدت به شرایط تاریخی و محیطی آن مربوط می‏شود و از این نظر تاریخی است، اما اندیشه‏ها همواره خود را در حصار تاریخ و جغرافیا محبوس نمی‏کنند. از این‌رو، نقد آنها صرفاً با ارجاع به تاریخ و خاستگاه آنها میسور نیست. آن‏چه در نگاه غرب‏شناسی بیمار و معکوس وجود دارد، رویکرد «مرکز ـ پیرامونی» است؛ اما غرب‌شناسی راستین برای حذف این نگاه، بیش و پیش از آن‏که به نسبیت خاستگاه فکر کند، به ثبات واقعیت‏ها و ملاک‏های ثابت و مطلق در نقد فرهنگ‏ها و تمدن‏ها نیازمند است. در این صورت، ارزش آگاهی اروپایی قابل ارزیابی است؛ چنین رویکردی در استغراب حنفی جز در مواردی اندک، جایگاهی ندارد

1-2 ضرورت و فواید استغراب

از نظر حنفی، رویکرد مسلطی که در چهار نسل گذشته مصریان وجود داشت و غرب را راهی برای نوگرایی و مدلی برای نوسازی می‏دانست، نوعی از غرب‏گرایی را به دنبال داشت و در این بین، تنها رویکرد سلفی به منزله عکس‏العملی منفی به صورت بنیادی به ستیز با غرب برخاست؛ اما این رویکرد به دنبال محدود کردن غرب در جایگاه طبیعی و تاریخی خود نبود. همچنین تا نسل چهارم و قبل از نسل فعلی، نگاه به غرب از منطق محکمی برخوردار نبود؛ بلکه تنها از منطق حضور و غیاب یا جدل ایجاب و سلب پیروی می‏کرد؛ یعنی خود را در آیینه غرب دیدن و بالعکس و به این نتیجه رسیدن که آنچه غرب دارد، ما نداریم و آنچه نزد ما است، اثری از آن در غرب نیست. حاصل این رویکرد، چیزی جز غرب‏زدگی جوامع و توسعه به شیوه غربی نبود. از این‌رو، حنفی معتقد است که باید رویکرد ما به غرب از رویکرد «راهی برای نوگرایی» به رویکرد «کاستن غرب» و محدود کردن آن به جایگاه طبیعی‏اش تغییر یابد تا زمینه اختلاف و نوآوری خودی پدید آید. در آن صورت، نوگرایی به تناسب ویژگی‏های ملت‏ها ایجاد خواهد شد

همچنین حنفی فرهنگ معاصر مسلمانان را در مقایسه با فرهنگ غرب، همچنان به بیماری غرب‏زدگی مبتلا می‌داند. به گفته او، در فرهنگ ما علم بر اندیشه‏های وارداتی غرب اطلاق می‏شود و اندیشمند کسی است که از میراث غرب آگاه باشد. علم تبدیل به نقل شده است و عالم کسی جز مترجم نیست؛ در حالی که او فقط عرضه‌کننده کالای دیگران است؛ نه از تراث گذشته خود استمداد می‏گیرد و نه با مقتضیات موجود جامعه خویش کاری دارد؛ بلکه بین انبوهی از افکار و اندیشه‏های وارداتی متحیر مانده است. اکنون وضعیت ما به مرحله‏ای رسیده است که نه تنها در شیوه بررسی موضوع‌ها و تحلیل و تصوراتی که از آن‏ها داریم تابع غرب هستیم، بلکه در انتخاب موضوعات مورد مطالعه نیز به شیوه غربی‏ها عمل می‏کنیم؛ یعنی مسئله‌ها و موضوع‌ها بومی نیستند و از واقعیت زندگی ما برنمی‏خیزند. در عرصه علمی و دانشگاهی به گونه‏ای تبلیغ کرده‏اند که حتماً باید به منابع اصلی غربی مراجعه کرد و حتی برای پرهیز از سوء برداشت، در برابر اصطلاحات عربی، نوشتن معادل انگلیسی ضرورت یافته است. در مراکز علمی و دانشگاهی ترجمه منابع غربی اهمیت شده است؛ به گونه‌ای که مدال حکومتی و ارتقای رتبه دانشگاهی به آنها تعلق می‏گیرد. مجلات تخصصی ما مرکز نشر فرهنگ غرب شده‏اند و همان وظیفه‏ای را انجام می‏دهند که مراکز علمی غرب در کشورهای اسلامی دنبال می‏کنند

 دانلود مقاله تطبیق مساجد جامع یزد و اصفهان با word دارای 34 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد دانلود مقاله تطبیق مساجد جامع یزد و اصفهان با word  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود مقاله تطبیق مساجد جامع یزد و اصفهان با word

مقدمه  
طرح معماری مساجد جامع یزد و اصفهان در دورانهای مختلف تاریخی  
طرح مساجد ایران در دوران اولیه اسلام  
معماری مساجد ایرانی در دوره آل بویه (320-447 هجری)  
معماری مساجد ایرانی در دوره سلجوقیان (447- 553 هجری)  
مسجد جامع اصفهان  
معماری مساجد ایرانی در دوره ایلخانان (615-735 هجری)  
کنده کاری روی گچ و مرمر و آجرهای سفالی  
مسجد جامع یزد  
معماری مساجد ایرانی در دوره تیموریان (772-908 هجری)  
مسجد جامع اصفهان  
معماری مساجد ایرانی در دوره صفویان  
موقعیت مکانی و زمانی مساجد جامع اصفهان و یزد  
تطبیق بناها و قسمتهای مختلف تاریخی در مساجد جامع یزد واصفهان  
مسجد جامع یزد  
هزار سال تاریخ در آستانه یک فاجعه  
مسجد جامع اصفهان  
فهرست منابع  

بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود مقاله تطبیق مساجد جامع یزد و اصفهان با word

1-     دکتر زکی،  محمد حسن. کتاب هنر ایران در روزگار اسلام . ترجمه: محمد ابراهیم اقلیدی. چاپ اول 1377 انتشارات صدای معمار

2-     وزیری،  علینقی. کتاب تاریخ عمومی هنرهای مصور.  چاپ چهارم 1377 انتشارات هیرمند

3-     علام،  نعمت اسماعیل. کتاب هنرهای خاورمیانه در دوران اسلامی.  ترجمه: دکتر عباسعلی تفضلی.  چاپ اول 1382 انتشارات آستان قدس

4-     آیت اللهی،  دکتر حبیب الله. کتاب تاریخ هنر ایران. چاپ اول 1380 انتشارات بین المللی الهدی

5-     رایس،  دیوید تالبوت. کتاب هنر اسلامی . ترجمه ماه ملک بهار . چاپ دوم 1381 انتشارات علمی و فرهنگی

6-      آزاد،  میترا. کتاب معماری ایران در قلمرو آل بویه. چاپ اول 1381 انتشارات کلیدی

مقدمه

ایستادن در برابر خداوند و سخن گفتن با او، 5 بار در روز، اجتماع در «مسجد» محلی که نه تنها عبادتگاه، بلکه مرکز مهم همه فعالیت های یک جامعه اسلامی است، سبب شد که بنای مساجد در ایران به سرعت پا بگیرد. این بناها در آغاز، بسیار ساده بودند و بر اساس متون و مصالح ساختمانی و سبک های محلی ساخته می شدند. مساجد آغاز ایرانی، نسبت به ساختمان های ساسانی، چندان عظمت و ابهتی نداشتند. متأسفانه هیچ نمونه ای از این مساجد بر جا نمانده است، لیکن تاریخ نویسان آنها را بسیار وصف کرده اند؛ مثلاً در این مساجد علاوه بر نیایش پنج گانه روزانه، به آموزش خواندن و نوشتن و تعلیم تا مدارج بالای علمی می پرداختند. علاوه بر آن، مسجد مرکز تجمع سیاسی- اجتماعی مردم نیز بود. اطلاعات سیاسی- نظامی و اجتماعی در مسجد در دسترس مردم گذارده می شد

امور مختلف همگانی نیز در مسجد حل و فصل می شد. به همین سبب درهای آن همیشه به روی مردم باز بود. هر مسجد، حداقل، یک کتابخانه، یک آب انبار، یک مدرسه، یک درمانگاه و حتی یک غذاخوری همگانی داشت. از این رو باید روز به روز بر وسعت مسجدها افزوده شود. نخستین مسجدهای ایرانی، ساختمانهای کاملی بودند که برای ساختن آنها هزینه زیادی صرف می شد و تزئینات پرخرجی بکار می بردند. با این حال، مساجد نقشه و طرح ثابت نداشتند

مسئله مهم در ساخت مساجد این است که شکل بنا بیشتر از مصالح و متون آن، منشأ آغازین اثری نیرومند و عاطفی است که بخشی از آن از نیازهای عبادی و نیایشی ناشی می گردد. در مسجد نیازمند تشکیلات پیچیده و ویژه ای نیست و با سادگی محض سازگار است. این معماری نه به سنگ اهمیت می دهد و نه به آجر و یا مهارت و تردستی استاد کار. این، بیش از هر چیز، پژواک روح هنرمند و چکیده و عصاره نیروهایی است که بر آن حاکمند و آنرا رهبری می کنند. مطالبی که در این تحقیق آورده شده چکیده ای از خصوصیات مساجد در دورانهای مختلف پس از اسلام می باشد که در هر فصل به بررسی آنها می پردازیم

طرح معماری مساجد جامع یزد و اصفهان در دورانهای مختلف تاریخی

طرح مساجد ایران در دوران اولیه اسلام

طرح مسجد در ایران در دوران اولیه اسلامی، از سه روشی پیروی می شد. نخست: مسجد چهار طاق گنبد دار که از روی آتشکده های ساسانی ساخته شده بود؛ دوم: مسجد ایوان دار با پوشش گنبدی، که از کاخهای ساسانی پیروی گردیده بود. سوم: مسجدی که از سبک عربی اقتباس شده و عبارت از صحن بازی بود که چهار طرف آن را رواقهایی قرار گرفته بود. این سبکهای سه گانه در مساجد قرن نهم میلادی به شکوفایی رسید و شکل آنها در دروه آل بویه ترکیب یافته است. در ساختمان مساجد دوره آل بویه، تأثیر روشهای عباسی آشکار بود

معماری مساجد ایرانی در دوره آل بویه (320-447 هجری)

خاندان آل بویه، در غرب ایران و جنوب دریای قزوین، توانستند با سیاستی مستقل از قدرت مرکزی بغداد، حکومت را بدست گیرند. این واقعه در قرن 9 میلادی، یعنی اواخر قرن 3 ه. اتفاق افتاد و در نیمه جنوب ایران را به مملکتشان ضمیمه کنند. آنها پیشروی به طرف غرب را آنقدر ادامه دادند تا سرانجام در حدود سال (945 میلادی) به بغداد رسیدند و خلیفه عباسی را مجبور به ترک بعضی از قسمتهای عراق نمودند. در دوره آل بویه حیات فرهنگی شکوفا شد و در مرکز حکومتشان در ایران و عراق تمدنها و فرهنگهایی با رنگ خالص ایرانی به ظهور رسید

در پی کاوش هایی که کاوشگران انجام داده اند دو ستون از ستون های شیوه آل بویه در مسجد جامع اصفهان شناسایی شد. قسمت اعظم این ستونها سالم بوده است. بخشی از این دو ستون در داخل دیوار جدیدی که بعداً ساخته شده، قرار گرفته است. ستون های مدور معظم ردیف بیرونی قبلی در نتیجه این تغییرات مبدل به ردیف دوم شده است

معماری مساجد ایرانی در دوره سلجوقیان (447- 553 هجری)

در سال 443 هجری ، طغرل ، بنیانگذار سلسله سلجوقی ، در پی سال ها محاصره اصفهان بالاخره حکومت آل کاکویه را ، در هم شکست . آلب ارسلان جانشین طغرل شد و ملکشاه سلجوقی در سالهای 465 تا 485 ه ق به فرمانروایی رسید و اصفهان را رسما به پایتختی برگزیددر منطقه دورتر به جانب غرب، سلجوقیان از جیحون گذشتند وارد خاک خراسان شدند و پس از کسب پیروزی در 418 ه قدرت را بدست آوردند و از آن به بعد دولت سلجوقیان را در مرو پایه گذاری کردند. از این زمان به بعد است که بیشتر بناهای قابل ذکر در ایران تاریخگذاری می شود، زیرا این عصر، دوران فعالیتهای عظیم و گسترده است

   مساجد چهار ایوانی در شهر اصفهان و اطراف آن در دورهء سلجوقی پا به عرصهء وجود گذاشته است و در دیگر نقاط ایران از مکتب معماری اصفهان تقلید کرده اند . یکی از قدیمی ترین و عالی ترین مساجد چهار ایوانی مسجد جامع اصفهان (جامع عتیق یا مسجد جمعهء یهودیه) است . این بنا که بخشهایی از آن بیش از یک هزار سال قدمت دارد به تنهایی موزه ای است که از کلیهء صنایع و فنون بنایی  و معمــــــاری  که  افــــزون  بر آن که عالی ترین درجهء استادی و مهارت مردم اصفهان را درمعماری ، طراحی ، آجرتراشی ، نقاشی و گچ بری درهزار سال گذشته به نمایش گذاشته است آمیخته ای است متناسب از کلیهء فنون بنایی که در کنار هم قرار گرفته است . بسیاری از جهانگردان و باستان شناسان بر این باورند که این مسجد در سالهای میان (143 و 152 هجری قمری /= 761 و 770 مسیحی) در زمان خلافت منصور عباسی (136 تا 158 هجری قمری /= 754 تا 775 مسیحی) بر جای یک آتشکده قدیمی احداث شده است . حتی اگر چنین بوده است به جای مسجد مذکور که به سبک عربی و با خشت خام بنا شده بود و استحکام لازم را نداشته است مسجد چهار ایوانی با شکوهی با آجر و با عنایت به استحکام لازم از دورهء ملکشاه سلجوقی پایه گذاری شده است

در دوره‌ی‌ سلجوقی‌ استفاده‌ از گچ‌ در تزیینات‌، نه‌ تنها در مساجد، بلکه‌ در کاخها و خانه‌های‌ اشراف‌ نیز بسیار متداول‌ بود. تصاویر تزیینی‌ عبارت‌ بود از صحنه‌های‌ شکار و مناظری‌ از دربار. عمق‌ کنده‌کاریها در بعضی‌ موارد آن‌ قدر زیاد بود که‌ به‌ مجّسمه‌سازی‌ شباهت‌ داشت‌. این‌ نقوش‌ برجسته‌ی‌ گچی‌ عمدتاً در ری‌ (تهران‌) و ساوه‌ یافت‌ می‌شود
در پانزده‌ بنای‌ بازمانده‌ از دوره‌ی‌ سلجوقی‌، کاشیهای‌ لعابی‌ مزیّن‌ به‌ شبکه‌های‌ نقوش‌ یا کتیبه‌نویسی‌ در نمای‌ داخل‌ یا خارج‌ به‌ کار رفته‌ است‌. هنر معرّق‌کاری‌ که‌ در گنبد کبود مراغه‌ (593/1196) عرضه‌ شده‌ است‌ به‌ مرحله‌ای‌ رسید که‌ با کار گذاشتن‌ ردیفهای‌ کاشی‌ لعابدار در زمینه‌ی‌ گچی‌، شبکه‌ی‌ در هم‌ بافته‌ی‌ پرکار و دقیقی‌ به‌ وجود می‌آورد. ازاره‌ها از جنس‌ کاشی‌ و ستاره‌ای‌ شکل‌ با جلای‌ قهوه‌ای‌ طلایی‌ بود که‌ روی‌ زمینه‌ای‌ سفید رنگ‌ کار گذاشته‌ شده‌ بود. تزیین‌ محرابها نیز به‌ همین‌ گونه‌ بود و برای‌ مثال‌ محراب‌ مسجد میدان‌ در کاشان‌ (623/1226) را می‌توان‌ نام‌ برد. از سلاطین‌ قابل‌ ذکر دوره‌ی‌ سلجوقی‌، ملکشاه‌، پادشاه‌ بزرگ‌ این‌ سلسله‌ (465-485/1072-1092) است‌ که‌ پایتخت‌ خود، اصفهان‌، را به‌ یکی‌ از زیباترین‌ شهرهای‌ آسیا مبدّل‌ ساخت‌. مسجد جامع‌ اصفهان‌ در زمان‌ این‌ پادشاه‌ ساخته‌ شد و اولین‌ بار در ایران‌ برجهای‌ خیاره‌دار مخروطی‌ در عهد او بنا گردید. بهترین‌ نمونه‌ی‌ این‌ مناره‌های‌ استوانه‌ای‌ شکل‌ مینای‌ عالی‌ در ایران‌ است‌ که‌ به‌ دستور ملکشاه‌ ساخته‌ شده‌ است‌. این‌ مناره‌ با شبکه‌های‌ نقوش‌ هندسی‌ و نوارهایی‌ از کتیبه‌های‌ کاشی‌ لعابدار تزیین‌ گردیده‌ است‌

مسجد جامع اصفهان

 معماری اسلامی ایران، که عاری از هر گونه تأثیر بیگانه باشد و بتوان از آن به عنوان یک معماری اصیل نام برد و معماری دوران سلجوقیان است که قدرت و صلابت و نجابت آن همه در مسجد جامع اصفهان مشهور به « مسجد جمعه» تجلی کرده است. این مسجد یکی از بزرگترین مسجدهای جهان است. لیکن بنیان آن از سلجوقیان نیست و هنوز بخش هایی از عهد آل بویه در آن پا برجاست، اما آنچه که شکوه و عظمت و زیبایی مسجد را سبب می شود از دوران سلجوقیان است. حیاط مسجد به ابعاد 60 ×70  متر، با چهار ایوان که، بوسیله رواق های دو طبقه و کاشی کاری شده بهم پیوسته اند. در وسط هر یک از اضلاع چهارگانه صحن جامع، ایوان های بلند عظیمی قرار داد که بزرگترین آنها ایوان قبله است که با کاشی کاری آذین شده است و به یک شبستان گنبدار باز می شود که این گنبدها به شکل طاقهای جناغی سبک ایرانی دیده می شود

این گنبد را یک کتیبه دایره ای به خط کوفی با آجر برجسته به اسم نظام الدین و سلطان ملکشاه تزیین بخشیده است. قطر این گنبد 17 متر است و بر روی گوشواره های سه پره و به شیوه ی بقعه ی دوازده امام یزد، و لیکن با کمال وقتی برتر، قرار گرفته است. اتاقکهای گنبد مسجد جامع اصفهان، نه تنها در معماری ایران، بلکه در معماری سراسر جهان جزو قشنگترین آثار شناخته شده است

معماری مساجد ایرانی در دوره ایلخانان (615-735 هجری)

بناهای مذهبی که در عهد خاندان ایلخانی ساخته شد، از سبک معماری سلجوقیان پیروی نمود. معماری مساجد بدون تغییر اساسی حفظ شد و تغییرات، تنها منحصر به طولانی شدن تدریجی عناصر تزیینی بود. این نقشه های اصلی، بر مناطق مختلف بناها رونق و ابهت بخشید، به طوری که بر شکوه سردرها و عظمت و ارتفاع مناره ها افزوده شد

 کنده کاری روی گچ و مرمر و آجرهای سفالی

 دانلود مقاله نقد دیدگاه تاریخى یک شرق شناس با word دارای 34 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد دانلود مقاله نقد دیدگاه تاریخى یک شرق شناس با word  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود مقاله نقد دیدگاه تاریخى یک شرق شناس با word

چکیده    
مقدمه    
1 دسته بندى شرق شناسان از لحاظ بى طرفى یا اعمال تعصب    
2 دسته بندى شرق شناسان از لحاظ گرایش به برخى از فرقه ها و گروه هاى مذهبى و سیاسى در تاریخ اسلام    
الف. هنرى لامنس10 کیست؟    
آثار لامنس در زمینه سیره نبوى    
آثار لامنس درباره تاریخ آغاز خلافت اموى    
تحقیقات لامنس پیرامون اسلام و تاریخ سوریه    
ب. دیدگاه صاحب نظران درباره لامنس    
1 . سیدغلامرضا سعیدى    
2 . احمد محمد شاکر    
3 . دکتر محمد البهیى    
4 دکتر عبدالحلیم محمود    
5 جرج جرداق    
6 عبدالرحمن بَدَوى    
ج. دیدگاه خصمانه درباره پیشوایان بزرگ اسلام    
1 . على(علیه السلام)    
الف. تهمت بى تدبیرى و ضعف اراده:    
ب. تهمت سبک سرى و شوخ طبعى:    
2 . امام حسن(علیه السلام)    
3 . امام حسین(علیه السلام)    
نتیجه بحث    
کتاب نامه    

بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود مقاله نقد دیدگاه تاریخى یک شرق شناس با word

1 نهج البلاغه، تحقیق صبحى صالح

2 ابن ابى الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهر، داراحیاء الکتب العربیه (بى تا)

3 ابوالفرج اصفهانى، مقاتل الطالبین، تحقیق احمد صقر، چاپ دوم، قم، منشورات الشریف

الرضى، 1374

4 ابوخلیل، شوقى، الاسلام فى قفص الأتهام، چاپ پنجم، دمشق، دارالفکر، 1998 م

5 البهى، محمد، الفکر الاسلامى الحدیث و صلته بالأستعمار الغربى، چاپ ششم، بیروت، دارالکفر،

1973 م

6 بدوى، عبدالرحمن، فرهنگ کامل خاورشناسان، ترجمه شکرالله خاکرند، چاپ اول، قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى، 1375

7 جرداق، جرج، ألامام على صوت العداله الانسانیه، بیروت، منشورات دارمکتبه الحیاه، 1970 م

8 حسینى طباطبایى، مصطفى، نقد آثار خاورشناسان، چاپ اول، تهران، انتشاران چاپخش، 1375

9 دسوقى، محمد، سیرتاریخى و ارزیابى اندیشه شرق شناسان ترجمه دکتر محمد رضا افتخار زاده، چاپ اول، تهران، نشر هزاران، 1376

10 دینیه، اتیین، محمد رسول الله، ترجمه دکتر عبدالحلیم محمود و دکتر عبدالحلیم محمد، قاهره، دارالمعارف، 1966 م

11 زمانى، احمد، حقایق پنهان (پژوهشى از زندگانى سیاسى امام حسن مجتبى(علیه السلام))، چاپ دوم، قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى، 1378

12 سبط ابن الجوزى، یوسف بن فرغلى، تذکره الخواص، نجف، منشورات المکتبه الحیدریه،

1383 ق

13 سیوطى، جلال الدین، تاریخ الخلفاء، چاپ سوم، قاهره، مطبعه المدنى، 1383 ق

14 شرق شناسان، دایره المعارف الاسلامیه، بیروت، دارالمعرفه (بى تا)

15 شیخ مفید، محمد بن نعمان، الأرشاد فى معرفه حجج الله على العباد، قم، مکتبه بصیرتى، (بى تا)

16 صَبّان، محمد، اسعاف الراغبین، در حاشیه نور الأبصار

17 صدوق محمد بن على بن بابویه، الأمالى، قم، المطبعه الحکمه، 1373 ق

18 طبرى، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، بیروت، دارالقاموس الحدیث، (بى تا)

19 مسعودى، على بن الحسین، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق اسعد داغر، چاپ اول، بیروت، دارالأندلس، 1385 ق

20 نصر، سید حسین، قلب اسلام، ترجمه مصطفى شهرآیینى، چاپ اول، تهران، انتشارات

حقیقت، 1383

21 یعقوبى، احمد بن ابى واضح، تاریخ یعقوبى، نجف، منشورات المکتبه الحیدریه، 1383 ق

مقالات

سعیدى، سید غلامرضا، اسلام و مستشرقین، محمد خاتم پیامبران، (مجوعه مقالات، ج 2)، تهران، حسینیه ارشاد، 1348

چکیده

عرصه شرق شناسى و شرق شناسان، عرصه اى گسترده است و ابعاد گوناگون و متعدد دارد. بررسى میزان بى طرفى شرق شناسان و میزان اعتبار دیدگاه هاى آن ها، و نیز دسته بندى آن ها از این نظر، یکى از این ابعاد است. بى شک گروهى از آنان نسبت به اسلام دیدگاه منفى و مغرضانه دارند، و از این نظر، بررسى هاى آن ها همواره آمیخته با غرض ورزى و حق کشى و وارونه سازى نسبت به اسلام است

یکى از سرشناسان این گروه، هنرى لامنس، کشیش بلژیکى است. دیدگاه او در تاریخ اسلام بسیار مغرضانه و دور از منطق و روش علمى است. از سوى دیگر، او از نویسندگان دایره المعارف الاسلامیه است و آثار و نظریاتش، بسیار مطرح مى باشد. از این رو، در این مقاله دیدگاه تاریخى وى مورد نقد و بررسى قرار مى گیرد

کلید واژگان: شرق شناسى، شرق شناسان، تاریخ، هنرى لامنس خاورشناس، بنى امیه، امیرمؤمنان على(علیه السلام)، امام حسن(علیه السلام)، امام حسین(علیه السلام)

مقدمه

عرصه شرق شناسى و شرق شناسان، عرصه اى بسیار گسترده است و ابعاد وجوانب متعدد و دامنه دار دارد که مطالعه و بررسى همه جانبه آن ها، فرصت بسیار، کوشش و پژوهش دامنه دار و انس و آشنایى عمیق با این عرصه را مى طلبد. برخى از ابعاد گسترده این مقوله را ـ که هر کدام مستقلا در خور پژوهش و بررسى است ـ ،2 مى توان فهرستوار چنین یاد کرد

ـ سابقه تاریخى شرق شناسى و نقطه آغاز آن;

ـ آیا شرق شناسى یک مکتب و گرایش، یعنى نتیجه محور است یا یک رشته علمى و موضوع محور؟

ـ مراحل شرق شناسى;

ـ گستره موضوعى فعالیت ها و مطالعات شرق شناسان (همچون تاریخ اسلام و سیره نبوى، ملل و نحل، تمدن و فرهنگ اسلامى، آداب و سنن مسلمانان، فقه، تفسیر، عقاید اسلامى، ملل و اقوام مسلمان، و دولت هاى اسلامى و ;);

ـ خاستگاه هاى جغرافیایى گوناگون شرق شناسان;

ـ گرایش هاى اعتقادى آنان;

ـ میزان ارزش و اعتبار مطالعات هر یک از آنان;

ـ میزان تأثیرگذارى مطالعات و دیدگاه هاى شرق شناسان، بهویژه مؤلفان دایره المعارف هاى اسلامى که نظریه هاى آنان پایه داورى محافل علمى غربیان در این زمینه را تشکیل مى دهد;

ـ عکس العمل مسلمانان در برابر انبوه فعالیت هاى شرق شناسى آنان طى چندین قرن

در این پژوهش، دو امر از باب مقدمه اهمیّت دارد

1 دسته بندى و گروه بندى شرق شناسان از لحاظ بى طرفى و نیز اعتبار کار آنان از لحاظ اطلاعاتشان در مورد مباحث مربوط به شرق;

2 گرایش بعضى از آنان به برخى از فرقه ها و طوایف مذهبى و سیاسى در تاریخ اسلام (مانند خوارج، بنى امیه، صوفیه و ;)

1 دسته بندى شرق شناسان از لحاظ بى طرفى یا اعمال تعصب

چنان که یک پژوهشگر معاصر سورى بررسى کرده،3 به یک اعتبار مى توان شرق شناسان را به سه دسته مهم تقسیم کرد

الف. شرق شناسان جنجالى و متعصب. این گروه، اتهام هاى فراوان بى اساس به اسلام وارد کرده و به جاى بررسى علمى، به حق کشى و تعصب ورزى کشانده شده اند. از این رو، آثار ایشان فاقد ارزش علمى است. افرادى مانند: مارگولیویس، ژولیوس و لهاوزن، ویلیام مور، نورمان دیال، مویر، درمنگهام و هاملتون گیپ را باید در این گروه قرار داد

ب. شرق شناسان خوش بین و میانه رو (گرچه این اصطلاح با موضع گیرى ها و دیدگاه هاى آنان چندان منطبق نمى باشد.) هر چند این گروه، تعصب و حق کشى گروه نخست را ندارند،

اما عیب کار آنان شناخت ناقص و اطلاعات محدود بسیارى از آنان در مورد شرق و به ویژه اسلام و مسلمانان مى باشد. آنان گاهى کارهاى مفید و مثبتى انجام داده اند، اما دچار اشتباه ها

و داورى هاى خطاى ناخواسته شده اند. شرق شناسانى مانند کیتانى، گوستاولوبون و کارل بروکلمان را مى توان در این گروه جاى داد

ج. شرق شناسان با ا نصاف، حقیقت جو و مطّلع. این گروه از شرق شناسان توانسته اند حقیقت و ابعاد درونى اسلام را به درستى بشناسند و نوشته ها و دیدگاه هاى منصفانه اى از خود بر جاى گذارند. شرق شناسانى مانند بانو دکتر لورا و یشیا واگلیرى، بانو دکتر. س. زیگرید هونکه، گوته، توماس کارلایل، بودلى، تولستوى، لامارتین و فیلسوف شهیر برناردشاو، از این گروه به شمار مى روند. برخى از ایشان در پرتو حق جویى، بررسى هاى عمیق، و دورى از تعصب و پیش داورى، سرانجام به آیین اسلام گروش پیدا کرده و مسلمان شده اند; افرادى همچون: لئوپولدوایس، اتیین دینیه، لرد هندلى، رینیه جنیو و دکتر گرینیه

اما با وجود چنین گروه بندى اجمالى، رویکرد اکثریت قریب به اتفاق غربى ها، خصومت و موضع گیرى منفى در مورد اسلام مى باشد. در یک نگاه کلى، شرق شناسى در بسیارى از عرصه ها، در واقع شبکه فرهنگى استعمار به شمار مى رود. و اگر گفته شده است: «شرق شناسى انگلى است روییده بر ریشه استعمار»، براین اساس است

 دانلود مقاله واقعیت رسانه و توده در حاد واقعیت بودریار با word دارای 23 صفحه می باشد و دارای تنظیمات و فهرست کامل در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است

فایل ورد دانلود مقاله واقعیت رسانه و توده در حاد واقعیت بودریار با word  کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه  و مراکز دولتی می باشد.

این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است

توجه : توضیحات زیر بخشی از متن اصلی می باشد که بدون قالب و فرمت بندی کپی شده است

بخشی از فهرست مطالب پروژه دانلود مقاله واقعیت رسانه و توده در حاد واقعیت بودریار با word

چکیده  
مقدمه  
انتقال به جامعه مصرفی  
تبارشناسی ارزشی اشیاء  
حاد ـ واقعیت  
سرنوشت معنا در رسانه  
زوال امر اجتماعی و شکل گیری توده  
بررسی و نقد  
نتیجه‌گیری  
منابع  

بخشی از منابع و مراجع پروژه دانلود مقاله واقعیت رسانه و توده در حاد واقعیت بودریار با word

بودریار، ژان، در سایه اکثریت‌های خاموش، ترجمه پیام یزدان‌جو، تهران، مرکز، 1381

ـــــ ، فرهنگ رسانه‌های گروهی( از کتاب جامعه مصرفی)، ترجمه احمدزاده، شیده، مجموعه مقالات فرهنگ و زندگی روزمره(1) (ارغنون، ش19)، بالس، کریستوفر و دیگران، چ دوم، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1386

ـــــ ، وانموده ها، ترجمه مانی، حقیقی، سرگشتگی نشانه‌ها (نمونه‌هایی از نقد پسامدرن)، بودریار و دیگران، گزینش و ویرایش: حقیقی، مانی، تهران، مرکز، 1374

بهرامی کمیل، نظام، نظریه رسانه‌ها (جامعه شناسی ارتباطات)، تهران، کویر، 1388

‌گیلاسیان، روزبه، فلسفه در خیابان (عبور از فوکو و بودریار)، تهران، روزبهان، 1389

لچت، جان، پنجاه متفکر بزرگ معاصر از ساختارگرایی تا پسا مدرنیته، ترجمه محسن حکیمی چ دوم، تهران، خجسته، 1378

لین، ریچارد جی، ژان بودریار، ترجمه مهرداد پارسا، تهران، فرهنگ صبا، 1387

وارد، گلن، پست مدرنیسم، ترجمه علی مرشدی زاد، تهران، قصیده سرا، 1384

وبستر، فرانک، نظریه‌های جامعه اطلاعاتی، ترجمه اسماعیل قدیمی، تهران، قصیده سرا، 1380

چکیده

بودریار که در آثار اولیه خود در مرحله گذار از مارکسیسم قرار دارد، توصیف روشن و کارآمدی از جامعه مصرفی به عنوان ویژگی مهم سرمایه داری جدید ارائه می‌دهد. او پس از مجهز شدن به مفاهیم و نظریات مربوط به تکنولوژی و جامعه مصرفی و با آغاز عصر اطلاعات، به سراغ آن می‌آید تا آن را در ارتباط با مفاهیم پیشین تحلیل کند و نتیجه ترکیب عملی تکنولوژی، جامعه مصرفی و عصر اطلاعات، او را به مشاهده جامعه جدیدی می‌کشاند که عده‌ای آن را پُست مدرن نامیده‌اند. بودریار الگوی کامل این جامعه را آمریکا می‌داند و تلاش می‌کند به کمک مفهوم مهم خود، یعنی حاد واقعیت و نیز توجهش به تکنولوژی‌های جدید، رسانه‌ها و توده به توصیف وضع جدید پیش آمده یا در حال وقوع بپردازد. این مقاله، ضمن نگاهی توصیفی به سیر تحول اندیشه بودریار، به مفهوم کلیدی اندیشه او یعنی حاد- واقعیت پرداخته، سپس به تصویری که وی از رسانه و فرو پاشی معنی و زایل شدن امر اجتماعی و نهایتاً شکل گیری توده بر اساس مفهوم حاد- واقعیت ارائه می‌دهد، توجه شده است. سرانجام، بارویکردی انتقادی برخی دیدگاه‌های وی مورد بازخوانی قرار گرفته است.

کلید واژه‌ها: جامعه مصرفی، حاد واقعی، رسانه، معنی، توده.

مقدمه

ژان بودریار1 به عنوان یکی از شخصیت‌های پست مدرنیسم، با مارکسیسم شروع کرد. تجربه وی از شورش ماه مه 1968 فرانسه زمینه خوبی برای احساس نیاز به تجدید نظر در دستاوردهای مارکسیسم برایش فراهم ساخت. هرچند در آن دوره، آغاز با مارکس، انتقاد ازمارکس و عبور از او به یک مد تبدیل شده بود2همچون همان مراسم آیینی بلوغ برای نوجوانان برخی قبایل که اینک افراد اندیشمند برای اثبات توانایی علمی خود، باید عبور از مارکس را به دیگران نشان دهند. اندیشه‌ها و نوشته‌های بودریار حتی در آخرین آثارش نیز به نوعی متأثر از مارکسیسم باقی ماند؛ بدین گونه که مفاهیمی ضد مارکسیستی ارائه کرد. توجه به شیوه مصرف (نشانه ها) به جای شیوه تولید، عرضه تصویری جدید از توده، جدایی توده از روشنفکران و عدم امکان نفوذ در توده‌ها و مهیا سازی آنها برای انقلاب و;، از جمله توجهات ضد مارکسیستی وی می‌باشد. دیدگاه‌های بودریار را می‌توان خوانشی مارکسیستی مربوط به ما بعد دوران صنعتی و عصر اطلاعات به حساب آورد. بودریار برای این خوانش جدید از ساختارگرایی و نشانه شناسی و همچنین دیدگاه‌های مک لوهان استفاده کرد. سلطه رمزگان بر زندگی بشر، از کلیدی ترین ابزارهای مفهومی مورد توجه بودریار است. شاید روشن ترین شاخصه دوران پست مدرن از منظر بودریار را باید همین ویژگی رمز گونگی آن قلمداد کرد. البته بودریار از واژه پست مدرن کمتر استفاده کرده است

انتقال به جامعه مصرفی

صنعتی شدن با افزایش تولید همراه گردید و تکنولوژی امکان تولیدات گسترده و یکسان را فراهم کرد. در آن زمان، اصل تولید به مسئله جدیدی تبدیل شد و تمام تلاش‌ها صرف حل همین مسئله می‌گردید. تقاضای بازار در اولویت دوم قرار داشت. در این دوره، شیوه تولید که مورد توجه مارکس نیز قرار گرفت، اولویت و مسئله نخست نظام سرمایه داری به حساب می‌آمد. اما با رشد صنعت و افزایش تولیدات، ایجاد تقاضا برای کالاهای تولیدی به امری مهم بدل گردید. اگر مصرف کننده ای نباشد، جامعه صنعتی در خطر اضمحلال خواهد بود. در این وضعیت، تولید تقاضا به جای تولید کالا به مسئله اول تبدیل گردید3 تلاش‌ها برای رفع این مشکل، که اتفاقاً با موفقیت نیز همراه بود، به ایجاد جامعه مصرفی انجامید. انسان‌هایی به وجود آمدند که مصرف کردن به اولویت نخست آنان تبدیل گردید. در شرایط جدید توجه به شیوه تولید برای فهم نظام مبتنی بر سرمایه کافی نیست و به جای شیوه تولید، باید به شیوه مصرف پرداخت. از این رو، بودریار جامعه مصرفی و اقتضاءات آن را مورد توجه قرار داد. وی در چند کتاب نخست خود، همچون «نظام ابژه ها»، «جامعه مصرفی» و «آیینه تولید» و به کمک نظریات نشانه شناختی، ایده جدید خود را مطرح ساخت تا در آینده دیدگاه‌های پُست مدرنی خود را بر پایه آن استوار سازد

تبارشناسی ارزشی اشیاء

برای فهم اندیشه بودریار، توجه به دسته بندی تاریخی وی از اشیاء، بر اساس نوع ارزشی که یافته اند، مفید خواهد بود. وی در تبار شناسی خود از اشیاء، چهار یا پنج گونه ارزش را به اشیاء در دوره‌های مختلف تاریخی نسبت می‌دهد. دو گونه اول را مارکس مطرح کرده بود و گونه سوم را از موس و باتای گرفت و گونه چهارم و پنجم را متأثر از نشانه شناسی و نیز متأثر از تحولات تکنولوژیکی و فرهنگی جدید مطرح نمود و آنها را به دوره‌های مختلف تاریخی نسبت داد. پنج نوع ارزشی که بودریار برای اشیاء بر می‌شمارد عبارتند از

الف. ارزش مصرفی: ارزش مصرفی معادل فایده ای است که یک شئ دارد و نیازهای معینی را ارضا می‌کند. شئ در منطق فایده به ابزار تبدیل می‌شود

ب. ارزش مبادله ای: ارزش مبادله ای یک محصول، ارزش بازاری آن است که با قیمت اندازه گیری می‌شود. شئ دارای ارزش مبادله ای همان شئ کالایی شده مارکس است. شئ در منطق بازار به کالا تبدیل می‌شود

ج. ارزش نمادین: در ارزش نمادین فایده شئ یا قیمت آن موضوعیت ندارد و اهمیتی درجه دوم می‌یابد. آن‌چه مهم است نقش نمادینی است که ایفا می‌کند. برای مثال، حلقه ازدواج بیانگر یک رابطه دو سویه بین دو شخص است. در منطق هدیه شئ به یک نماد تبدیل می‌شود

د. ارزش نشانه ای: در ارزش نشانه‌ای که متأثر از ساختارگرایی و نشانه شناسی است، هیچ شئی جدا از دیگر اشیاء وجود ندارد. این نکته که اشیاء با هم متفاوتند؛ در فهم آنها نقشی تعیین کننده دارد. همین بعد تمایز یافتگی و متفاوت بودگی اشیاء باعث شده تا در جامعه مصرفی جدید، نقشی دیگر بر عهده گیرند. اشیاء به دلیل تفاوت هایشان مثلاً تفاوت ناشی از مارک، درجات ارزشی متفاوتی می‌یابند. این درجات متفاوت ارزشی به افراد استفاده کننده از آن اشیاء منتقل می‌شود. به بیان دیگر، اشیاء به افراد واجد آنها منزلت‌های خاص اجتماعی می‌دهند. به طوری که این ویژگی بر اصل فایده آنها و ارزش مصرفی شان تقدم می‌یابد. در یک جامعه مصرفی، اشیاء صرفاً مصرف نمی شوند. آنها بیش از آن‌که برای ارضاء یک نیاز تولید شوند، برای دلالت بر یک منزلت اجتماعی تولید می‌شوند. بنابر این، در یک جامعه مصرفی و در منطق تفاوت اشیاء به نشانه تبدیل می‌شوند

ه‍ . ارزش رمزی: ارزش رمزی را می‌توان به عنوان نوع پنجم و مهم‌ترین نوع ارزشی به حساب آورد که بودریار برای اشیاء و ابژه‌ها در نظر می‌گیرد و آن را در «مبادله نمادین و مرگ» مطرح می‌سازد. وی معتقد است این نوع ارزش در دوران معاصر- که به پست مدرن معروف شده- سلطه یافته است. دوران رمز، دوران نشانه را که برای مشخص ساختن تمایز میان افراد و مشخص ساختن آنان بود پشت سر می‌گذارد. ویژگی دوران جدید در این نکته نهفته است که رمزها می‌توانند از واقعیات تمایز یابند و مستقل از آنها به حیات خود ادامه دهند.5 این امر، همان نقطه محوری است که دیدگاه‌های بودریار بر پایه آن می‌چرخد و به زعم او همین امر، نقطه عطفی در زندگی بشر امروزی به حساب می‌آید. توضیح بیشتر در ادامه خواهد آمد

حاد ـ واقعیت

حادّ واقعیت ترجمه اصطلاح (hyper- reality) است که از سوی بودریار به کار رفته است. این اصطلاح را به چند گونه به فارسی ترجمه کرده‌اند. فرا واقعیت، فزون واقعیت و حاد واقعیت از نمونه ترجمه‌های آن است. در این میان، احتمالاً حاد واقعی یا واقعیت تشدید یافته با مراد بودریار سازگاری بیشتری داشته باشد. با توجه به عبارت‌های مختلف بودریار می‌توان گفت: او حاد واقعی را امری به غایت شبیه امر واقعی، بلکه عین امر واقعی و تسخیر کننده جایگاه آن می‌داند. به طوری که حاد واقعی غیاب و نبود امر واقعی را پنهان می‌سازد. کسی متوجه این جا به جایی و این پنهان کاری نیست. در این حالت، حاد واقعی، واقعی تر از امر واقعی می‌شود. به بیان دیگر، چنان ماهرانه جایش را اشغال می‌کند که واقعی تر از خود آن جلوه گری می‌نماید. البته حاد واقعی، نه تنها جای امر واقعی را می‌گیرد، بلکه هیچ ربطی هم بدان ندارد؛ یعنی رونوشتی از امر واقعی نیست. بدل ظریف و واقع نمای آن نمی‌باشد. حاد واقعی به چیزی ورای خود ارجاع نمی‌یابد و امری خود بنیان است

نکته اساسی در طرح مفهوم حاد واقعی از سوی بودریار، رابطه و نسبتی است که وی میان واقعیت و بدل‌های آن، که به وسیله بشر و به مدد تکنولوژی ساخته شده است، برقرار می‌سازد. در واقع، بودریار در این جا نیز به نوعی تبارشناسی در خصوص بدل‌های امر واقعی دست می‌زند. وی در ابتدا متأثر از فوکو بود. در همین تبارشناسی وقتی به مرحله حاد واقعی پا می‌گذارد، جایی که -در برداشت بسیاری، دست از واقعیت می‌شوید- از فوکو جدا می‌شود. همانطور که پیش از آن از مارکس جدا شده بود.6 وی در یک تقسیم بندی، سه نوع بدل یا وانموده از واقعیت را، که به تدریج ارتباط خود را با واقعیت منقطع می‌سازند، مطرح می‌کند. به طوری که در مرحله پایانی به کلی از واقعیت جدا می‌شود و راهی جداگانه و مستقل می‌پیماید. وی در « مبادله نمادین و مرگ» و در ذیل عنوان نظم وانموده‌ها، سه نوع یا سه سطح نظم برای وانموده‌ها بر می‌شمارد

الف. جعل: که مربوط به دوره رنسانس و آغاز انقلاب صنعتی است. این نظم در سطح قانون طبیعی ارزش یا همان ارزش مصرفی عمل می‌کند

ب. تولید: این نظم در دوران صنعتی سلطه داشت و در سطح قانون بازاری ارزش عمل می‌کند

ج) وانمایی: این نظم مربوط به دوران کنونی است و در سطح قانون ساختاری ارزش، که رمزها سلطه می‌رانند، عمل می‌کند

در سطح اول، به راحتی می‌توان نسخه بدلی را از واقعیت تشخیص داد. در سطح دوم، هرچند مرزهای بین بدل و واقعیت محو می‌شوند، اما هنوز واقعیت وجود دارد. در سطح سوم، که مختص جهان پست مدرن است، دیگر تقابلی بین بدل و واقعیت وجود ندارد. در چنین حالتی، بدل جایگزین واقعیت می‌شود. به عبارت دیگر، فقط فرا واقعیت وجود دارد; فرا واقعیت نتیجه کاربرد تکنولوژی‌های پیشرفته و رمزگزاری هاست. رمزها امکان باز تولید پدیده‌ها را همزمان با نادیده گرفتن واقعیت فراهم می‌کنند

بودریار در وانموده‌ها شمایل و بت را مثالی برای وانموده می‌آورد که جای خدای واقعی را می‌گیرند و گویی همین‌ها اصلند و خدایی وجود ندارد. وی خروش شمایل شکنان برای از میان بردن تصاویر را ناشی از درکشان از قدرت متعالی وانموده‌ها می‌داند که چنین قدرتی می‌تواند خداوند را از آگاهی انسان‌ها پاک نماید